Archief van de Toekomst

Dagelijks stroomt nieuwe content digitaal het archief in en worden er acquisities, analoog of digitaal verwerkt. Door deze nieuwe content én de content die zich al in ons archief bevindt, duurzaam te bewaren en beschikbaar te stellen, geven we vorm aan onze ambitie hoeder van het Nederlandse media-erfgoed te zijn.

Onder de dagelijkse aanwas verstaan we de instroom van televisie- en radioprogramma’s in ons archief die door publieke en commerciële omroepen zijn uitgezonden. Sinds de invoering van de De Digitale Voorziening (DDV) in 2006 worden alle Nederlandse producties van de publieke omroepen 24 uur per dag, 7 dagen in de week op de hoogste standaard in het archief opgenomen. In 2022 is 7774 uur aan tv-uitzendingen ingestroomd. Hiermee is 100 procent van het uitgezonden Nederlandse publieke omroepmateriaal (zonder de herhalingen) ingestroomd bij Beeld & Geluid.

Sinds begin 2014 worden de radiozenders NPO Radio 1 t/m 6 (vanaf 2016 NPO Radio 1 t/m 5 en FunX) integraal, dus 24 uur per dag, opgenomen. Voor 2022 betekende dit 54.229 uur aan ingestroomd radiomateriaal.

Om een zo breed mogelijk beeld te schetsen van het medialandschap en om de ontwikkelingen binnen deze media, met een specifieke blik op televisie en radio, vast te leggen, nemen we ook commerciële radio- en televisieprogramma’s op in de collectie. Per slot van rekening is het Nederlandse media-erfgoed groter dan alleen de publieke omroep. Jaarlijks selecteren we circa 500 uur van de televisiezenders RTL4, 5 en 7, SBS 6, NET5 en Veronica. Hierbij richten we ons op de Nederlandse producties. We nemen van elke reeks minimaal één aflevering op en letten bij het selecteren vooral op de opbouw van een reeks, bijzondere gasten en onderwerpen, spraakmakende uitzendingen en kijkcijfers. Bovendien nemen we maandelijks een aantal nieuws, show- en entertainmentprogramma’s op.

In 2022 selecteerden we 461 uur aan commerciële televisieprogramma’s. Ook selecteren we jaarlijks enkele honderden uren van radiozenders BNR Nieuwsradio, Veronica, Radio 538, SLAM!, 100%NL en Qmusic. Ook hierbij concentreren we ons op nieuwe titels en bijzondere uitzendingen. In 2022 selecteerden we 907 uur aan commerciële radioprogramma’s. Vanzelfsprekend is er in 2022 bij het selectiebeleid voor zowel televisie als radio rekening gehouden met gebeurtenissen die veel impact op ons dagelijks leven hebben, zoals (het einde van) de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis.

Licentie-afdracht

In 2022 bleek het recordbedrag aan licentie-afdrachten aan de publieke omroepen van een jaar eerder geen toevalstreffer. Voor het tweede jaar op rij steeg dat bedrag sterk (zie grafiek hieronder). De hoge inkomsten hebben te maken met meer vraag naar archiefmateriaal. Zo was ook het aantal downloads uit het digitale archief nog niet eerder zo hoog. Één van de redenen is de komst van nieuwe (commerciële) streamingplatforms die continu op zoek zijn naar nieuwe content. En bij ‘nieuwe’ content wordt regelmatig teruggegrepen naar het archief. De hier genoemde inkomsten komen ten goede aan de publieke omroepen, die op hun beurt weer afdragen aan rechthebbenden met wie zij samenwerken.

Afdracht aan publieke omroepen

Afdracht seizoenspatroon

Aantal downloads per kwartaal

Kennisdeling

Training en educatie

• Preservation and Presentation of the Moving Image
• AVA_Net
• Data als Kans
• Podiumkunst.net
• SMILES
• MediaNumeric
• BENEDMO

Bijeenkomsten en symposia

• Dutch Media Week (host en sprekers)
• Cross Media Café (host en sprekers)
• AVA_Net webinar “ HomeComputerMuseum leest het uit: LTO Zip DCC DAT Jaz SCSI SAS Floptical, OMG!’ (host)
• AVA_Net Symposium (host en sprekers)
• AVA_Net webinar ‘Verhalen met een archief’ (host)
• AVA_Net webinar ‘AVG kan meer dan je denkt’ (host en sprekers)
• Leiden Short Film Festival (spreker)
• PublicSpaces conferentie (spreker)
• NLAIC Cultuur & Media (host en spreker)
• Podiumkunst.net
• Ronde Tafel Desinformatie (host en spreker)
• Hackathon Open Cultuurdata Living Lab (host en spreker)
• Smiles seminar ‘Young people fighting disinformation’ (spreker)
• NDE meets Clariah (host en spreker)

Internationaal

• EUscreen network meeting en symposium (host en sprekers)
• FIAT/IFTA: spreker
• ICOM Conferentie (spreker)
• Digital Humanities Benelux (spreker)
• EUscreen Conference (organisatie en spreker)
• CIDOC (spreker)
• Europeana Conference (deelnemer)
• Europeana Members Council (deelnemer)
• InDICEs Bootcamp (spreker)
• AI4MEDIA online
• Sustaining Digital Heritage (spreker)
• IASA conference (spreker)
• NEMO conferentie (deelnemer)

Journals en blogs

• VIEW journal Television Satire in (Post)Socialist Europe - Volume 11 - Issue 22 - 2022
• VIEW jornal Educational & TV: Histories of a Vision - Volume 11 - Issue 21 - 2022
• Tijdschrift voor Mediageschiedenis (issue (TMG) - Historical Traces of European Radio Archives, 1930-1960 - Volume 25 - Issue 2 - 2022
• Tijdschrift voor Mediageschiedenis (issue (TMG) - Photojournalism and the archive: from analogue to digital - Volume 25 - Issue 1 - 2022
• Somers Miles, R. (Rachel) , Osbourne, A. (Alana), Captain, E. (Esther) , Tzialli, E. (Eleni) , Benedicty Kokken, A. (Alessandra) , Zaayman, C. (Carine) , Fischer, A. (Alison) and Modest, W. (Wayne) (2022, november), Inward Outward, Emotion in the Archive: A Publication of the 2021 Inward Outward Symposium
• Lennaerts, K. (Kiki), (2022, July), Anticipating Obsolescence « Documentation as a strategy to preserve immersive media.
• Truyen, Frederik, Roberta Pireddu, Sofie Taes, and Rasa Bocyte. “inDICEs: A MOOC on Developing Digital Transition Strategies for Cultural Heritage Institutions.” In ECEL 2022 21st European Conference on e-Learning, p. 425. Academic Conferences and publishing limited, 2022.
• Krack, N., Dutkiewicz, L., Yildirim, E.O., Papadopoulos, S., Tsalakanidou, F., Kompatsiaris, I., Schjøtt Hansen, A., Sassatelli, L., Cortés, A., Garcia-Gasulla, D. and Aichroth, P., 2022. Pilot Policy Recommendations for the use of AI in the Media Sector. Pilot Policy Recommendations for the use of AI in the Media Sector.
• Reimat, Ignacio, Yanni Mei, Evangelos Alexiou, Jack Jansen, Jie Li, Shishir Subramanyam, Irene Viola, Johan Oomen, and Pablo Cesar. “Mediascape XR: A Cultural Heritage Experience in Social VR.” In Proceedings of the 30th ACM International Conference on Multimedia, pp. 6955-6957. 2022.
• de Boer, Victor, Daan Raven, Erik Esmeijer, and Johan Oomen. “Modeling Ontologies for Individual Artists: A Case Study of a Dutch Ceramic Glass Sculptor.” DH Benelux Journal (2022): 61
• Terlien, S. (Sophie) (2022, juni) De behoefte van de bezoeker op het gebied van de pre- en post experience bachelorThesis
• Kuitenbrouwer, V. (Vincent) (2022, mei), Dutch Speaking to Dutch. Broadcasts from the Netherlands to Indonesia during the Decolonization War (1945–1949)
• Peetoom, A. (Anne) and Bunnik, B. (Bob) (2022, april), Tel Mee Met Taal Experimenten 2020-2022 « Onderzoek naar verantwoord gebruik van kunstmatige intelligentie in digitaal inclusieve dienstverlening

Lancering Weg van lawaai-app

Analoge film tijdens Leiden Shorts Film Festival

Waive: van archief naar de dansvloer met kunstmatige intelligentie

Personeel & organisatie

99 medewerkers kwamen in dienst: een verdubbeling t.o.v. 2021. Dit heeft te maken met de fusie met Muziekweb op 1 januari 2022

Gemiddelde leeftijd

7 medewerkers kregen een baby

Vacatures

Onboarding onderzoek

Ervaringen van nieuwe medewerkers

Juiste keuze gemaakt m.b.t. nieuwe baan: Cijfer 8

Verwachtingen van organisatie:
56,3% boven verwachting
43,8% naar verwachting
0,0% beneden verwachting

Verwachtingen van werksfeer:
62,5% boven verwachting
31,3% naar verwachting
6,3% beneden verwachting

Hybride werken

Binnen Beeld & Geluid wordt hybride gewerkt waarbij we streven naar 50% werken op kantoor en 50% thuis. Uit ons medewerkersonderzoek (juni 2022) is gebleken dat 85% van de ondervraagde medewerkers hybride werkt.

Onze medewerkers vinden hybride werken een duurzame manier van werken met als voordelen: efficiënter kunnen werken, minder reistijd en een betere werk-privébalans. Deze manier van werken scoort een 8.

Verzuim

Het verzuimpercentage is in 2021 verdubbeld ten opzichte van het jaar daarvoor en is vervolgens in 2022 licht gestegen. Meer dan de helft van het verzuim heeft te maken met psychische klachten die langdurig zijn (> 43 dagen en <365 dagen). Het management en de afdeling Vormen blijven dit zorgvuldig monitoren en bieden, naast de ondersteuning van de bedrijfsartsen, verschillende trajecten en instrumenten aan op het gebied van gezondheidsmanagement. Ook preventief wordt hier aandacht aan besteed.

Aantal dagen per week op kantoor

Beeld & Geluid in een nieuw jasje: onze rebranding

Voortbouwend op de ambitie om dé onafhankelijke autoriteit op het gebied van media met het modernste media-archief ter wereld te zijn, presenteerde Beeld & Geluid in april 2022 een nieuw logo en een nieuwe huisstijl. Deze vernieuwde merkidentiteit draagt bij aan onze zichtbaarheid en herkenbaarheid als inspirerende, creatieve en toegankelijke ontmoetingsplek waar media centraal staan en waar continu wordt gewerkt aan een mediacollectie, waarin iedereen zich herkent.

Nieuwe merkidentiteit

Het medialandschap is continu in beweging. Dat geldt ook voor Beeld & Geluid. De afgelopen jaren stonden dan ook in het teken van vernieuwing. In 2006 begonnen als het archief van radio en televisie, zijn wij nu het huis waar alle media zijn ondergebracht, dus ook genres als games en online media. Met onze collectie vertellen wij de mooiste verhalen. Hier in huis, in ons nieuwe Mediamuseum, maar ook online of op locatie in bijvoorbeeld bibliotheken of op scholen.

Daarnaast zijn onze activiteiten breder geworden doordat wij ons steeds meer richten op actuele media-thema’s, zoals de inzet en toepassing van kunstmatige intelligentie. Onze oude merkidentiteit paste dus niet meer bij wie wij zijn en wat wij willen uitstralen. Daarnaast, en niet minder belangrijk, sloot ons logo na 14 jaar niet meer aan bij de dynamiek van hedendaagse marketing en communicatie. Het logo was vrij statisch, zonder verdere vormgeving. Aangezien wij zelf steeds meer video’s produceren en online aan ons merk bouwen, hebben wij behoefte aan niet alleen een logo, maar ook aan vormgeving die wij voor verschillende doeleinden kunnen inzetten.

Logo en huisstijl

De basis van ons nieuwe logo is terug te leiden naar de zintuigen. Het vierkant en de cirkel zijn abstracte vormen die ‘zien’ en ‘horen’ verbeelden. De kleurcombinatie koning

blauw met accenten van magenta en lichtblauw is gebaseerd op enkele van onze kernwaarden: verrassend en vrolijk. Daarnaast veranderden wij ook de schrijfwijze van Beeld & Geluid, met toevoeging van een & in plaats van het voegwoord ‘en’.

Implementatie huisstijl

Nadat de huisstijl zijn definitieve vorm had gekregen, legden we alle details in een huisstijlhandboek vast, zodat iedereen, zowel in- als extern, dezelfde richtlijnen hanteert bij de toepassing ervan. De interne implementatie was nog een grote klus, want overal moest de oude huisstijl vervangen worden door de nieuwe variant. Niet alleen in het gebouw maar ook op ons briefpapier, de vlaggen buiten, onze website, de bedrijfskleding, alle online formulieren, ons digitale archief DAAN, onze brandfilm, video’s etcetera, etcetera. Daarnaast moesten ook al onze partners ons oude logo vervangen door de nieuwe versie, want we hebben veel samenwerkingen waarbij ons logo gebruikt wordt. Een jaar later kunnen we constateren dat we het oude logo nauwelijks meer tegenkomen en de implementatie van de nieuwe huisstijl succesvol is uitgevoerd.

Iedereen Mee in B&G: Diversiteit, Inclusie en Gelijkwaardigheid

In 2022 was Diversiteit, Inclusie en Gelijkwaardigheid een belangrijk thema voor ons. ‘Verbindend’, ‘vooruitstrevend’ en ‘veelkleurig’ zijn onze kernwaarden, verankerd in ons DNA. De afgelopen jaren speelde de thematiek van diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid een steeds prominentere rol in het publiek-maatschappelijk debat. En dus kwam ook bij ons de vraag steeds scherper naar voren: hoe brengen wij deze waarden in de praktijk?

De werkgroep Diversiteit, Inclusie en Gelijkwaardigheid bestaat sinds 2018 en is opgericht door collega’s die actief aan de slag willen om de organisatie inclusiever te maken. Zij zijn hier al geruime tijd mee bezig, als voorhoede binnen de organisatie. In 2022 is het opdrachtgeverschap van de werkgroep belegd bij het MT. De bewustwording dat belangrijke thema’s als inclusie en gelijkwaardigheid een mandaat vanuit het MT nodig hebben om échte verandering te bewerkstelligen, is voor MT en directie een inzicht van afgelopen jaren geweest.

De werkgroep heeft in 2022 gewerkt aan het actieplan ‘Iedereen Mee met B&G’ . Door een heisessie te organiseren, bestaande ideeën en nieuwe plannen te prioriteren en een raamwerk op te stellen, was de basis voor het actieplan in september klaar. Met een zogeheten ‘Doedag Diversiteit’ is vanuit de hele organisatie feedback op het plan opgehaald en is het vervolgens verder uitgewerkt. In 2023 wordt het actieplan aan de organisatie opgeleverd en geïmplementeerd.

Ook namen we het afgelopen jaar deel aan de programma’s Musea Bekennen Kleur en Samen Inclusief: programma’s uit de sector, die helpen om ons, samen met andere museale organisaties, te ontwikkelen op dit vlak.

Musea Bekennen Kleur is een programma dat in 2022 voor de tweede maal werd uitgevoerd, onder leiding van de stichting met dezelfde naam, samen met een groep deelnemende musea. Er waren 7 sessies in 2022 waaraan collega’s uit alle lagen van de organisatie deelnamen, veelal betrokken bij de werkgroep. Nagesprekken over de sessies verscherpten de interne discussie over de thematiek. Dit heeft het bewustzijn in de organisatie vergroot.

Samen Inclusief is een programma van de Vereniging voor Wetenschapsmusea en Science Centers. Dit programma loopt drie jaar en zal in maart 2023 worden afgesloten. In 2022 werden verschillende activiteiten georganiseerd, waaronder een gezamenlijk bezoek aan de EcSite conferentie. Ook hier deed een uiteenlopende groep collega’s aan mee.

Meta doneert 400 VR-brillen aan Beeld & Geluid en MetaVerse werkplaats om technologie in onderwijs te ondersteunen

Met één van de grootste audiovisuele archieven van de wereld, het nieuwe spectaculaire Mediamuseum, onderzoek, onderwijsprogramma’s en op nog veel meer manieren is Beeld & Geluid continu in ontwikkeling. Om onze ambities op al deze vlakken te realiseren, werken we samen met vele partners waarmee wij het media-erfgoed van Nederland levend houden en de wereld nieuws- en mediawijzer maken.

Door samen te werken met partijen in het brede domein van media en mediawijsheid, vergroten we onze relevantie. Zo werken we samen met omroepen, mediahuizen, onderzoeksinstellingen en maatschappelijke partijen zoals scholen, bibliotheken, musea, uitgeverijen en bedrijven die zich herkennen in onze kernwaarden en maatschappelijke bijdrage. In dit jaarverslag blikken we terug op een selectie van de activiteiten die in 2022 met diverse partners zijn uitgevoerd om onze (maatschappelijke) doelstellingen te behalen.

Samenwerken met externe partijen en fondsen is noodzakelijk om de ambities te realiseren die buiten de taken liggen waarin de financiering door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voorziet. Naast het verstevigen van banden met onze trouwe partners en relaties zijn we in 2022 verschillende nieuwe samenwerkingen aangegaan:

Fondsen en overheden

• Het Bartiméus Fonds, voor alle mensen die slechtziend of blind zijn, draagt bij aan onze ontwikkeling als (digitaal) inclusieve organisatie door het creëren van bewustwording en door de organisatiescan die ze hebben uitgevoerd. Verder draagt het Fonds bij aan een speciale exhibit in de Zone Verwonderen in het Mediamuseum;
• Gemeente Hilversum draagt bij aan de realisatie en doorontwikkeling van de Dutch Media Week, steunt de programmering en ontwikkeling van het Mediaplein (2024) en is onze partner in diverse cultureel-economische en onderwijsinitiatieven;
• Gemeente Den Haag draagt bij aan onze journalistieke programmering en aan het Haagse programma van de Dutch Media Week;
• Stadsfonds Hilversum heeft ook in 2022 bijgedragen aan de realisatie van het jaarlijkse festival Dutch Media Week;
• De Turing Foundation steunt contentsamenwerking van Beeld & Geluid met Nederlandse musea in het kader van collectiesamenwerking om de kwaliteit van collecties en de zichtbaarheid te vergroten;
• U.S. Embassy The Hague verleent een subsidie voor de verwerving van wereldwijd bekende content van Amerikaanse nieuwszenders voor het Mediamuseum
• Vfonds draagt bij aan de tentoonstelling ‘Framing the War - 100 dagen oorlog in Oekraïne’ in Beeld & Geluid Den Haag;
• De Vriendenloterij maakt het mede mogelijk dat Beeld & Geluid elk jaar publieksactiviteiten kan organiseren over media via een meerjarig partnerschap. De speciale bijdrage voor het project ‘Wat je ziet, ben je zelf’ steunt de realisatie van de persoonlijke en op maat gesneden rondreis door ons totaal vernieuwde Mediamuseum.

Bedrijven

• ANP en Beeld & Geluid werken samen op vele fronten om de thema’s nieuws en persvrijheid onder de aandacht te brengen bij een groot publiek. Aan het Mediamuseum levert ANP naast diverse content ook de weergave van actuele nieuwsberichten in een lopende nieuwsbalk, ook wel ‘tickertape’, in de Zone Informeren.
• Argus Productions geeft vorm aan de ‘Maak het Sportnieuws’ exhibit met haar kennis van sportregie, editing, commentaar en door de coördinatie van het verkrijgen van de rechten voor deze content;
• Canon levert met kennis en projectie-apparatuur een bijdrage aan het Mediamuseum;
• Dimenco stelt haar 3D Simulated Reality- technologie beschikbaar in de Zone ‘Verwonderen’ van het Mediamuseum, zodat de bezoekers de toekomst van media kunnen ervaren;
• DPG Media stelt actuele content beschikbaar uit verschillende titels om de bezoeker van het Mediamuseum op een toegankelijke wijze de breedte, diversiteit en pluriformiteit van het medialandschap te laten zien;
• Social mediabedrijf Meta ondersteunt de Metaverse Werkplaats en Beeld & Geluid bij de ontwikkeling van immersieve mediatoepassingen met VR-brillen en het presenteren en testen daarvan in de Zone ‘Verwonderen’ van het Mediamuseum;
• NPO Proeftuin maakt het mogelijk dat media innovaties en concepten van de NPO worden getoond in de Zone ‘Verwonderen’ van het Mediamuseum.
• Philips TV & Sound en Philips Professional Display Solutions hebben hun samenwerking met Beeld & Geluid in 2022 uitgebreid door de Lounge in het Atrium mede mogelijk te maken;
• Tekle Holographics stelt de holograminstallatie “Holo-Wall” beschikbaar als presentatie in de zone “Verwonderen” van het Mediamuseum;

Contentdonaties Mediamuseum

In het vernieuwde Mediamuseum is content verwerkt van een breed aantal partijen. Denk aan mediabedrijven zoals de Telegraaf, NRC, omroepen en productiehuizen zoals Talpa, ITV, EndemolShine en RTL. Daarnaast doneerden ook andere branches content voor gebruik in het Mediamuseum. Denk daarbij aan reclamebureaus, filmmaatschappijen, gamestudio’s, sportbonden, partijen uit het bedrijfsleven en particulieren.

Holo Wall

Dutch Media Week

v.l.n.r. Eppo van Nispen tot Sevenaer van Beeld & Geluid en Tjarco Stikkers en Floris Pillen van Argus Productions

Tijdens Dutch Media Week komen publiek en mediamakers bij elkaar om de betekenis en impact van media te onderzoeken en elkaar te ontmoeten. Dit is voor ons dé kans om ons netwerk te verstevigen, nieuwe kennis op te doen en ons leven in media te vieren.

Tijdens de zevende editie van Dutch Media Week konden bedrijven uit de mediabranche eindelijk weer hun klanten en publiek fysiek ontmoeten tijdens evenementen, activiteiten, seminars, congressen, presentaties en workshops. Het was een hybride event met boeiende (online) content, zoals talkshows en podcasts. Daarmee werd het bereik en de impact van de programmaonderdelen tot ver buiten Hilversum gebracht. Dat alles met het thema ON/OFF, over de verregaande digitalisering van ons leven.

Dit jaar is er voor de Dutch Media Week in totaal met ruim 100 partners samengewerkt. Door diverse samenwerkingen werd dit jaar ook het centrum van Hilversum meer bij Dutch Media Week betrokken. Bij Boekhandel Voorhoeve in Hilversum trapten we de Recordpoging Podcasts maken af. Samen met Bibliotheek Hilversum, het Grafisch Atelier en in diverse winkelpanden lieten we een week lang media-activiteiten zien, waaronder dagelijkse live radio uitzendingen met de Retro Radio Studio. De eerder tijdens OPEN035 zeer succesvolle rollerdisco werd nogmaals georganiseerd.

Voor de publieksprogrammering is samengewerkt met verschillende partners waaronder diverse omroepen, facilitaire bedrijven en de Dutch Game Association.

Na twee corona-jaren was het op voorhand moeilijk inschatten hoeveel bezoekers we konden verwachten. We zijn heel tevreden met de 20.000 bezoekers die fysiek de Dutch Media Week hebben bezocht. Hiervan bezochten 15.000 bezoekers de goed bezochte Xperience Days in het weekend waarbij op en rond het Media Park van alles te doen was op het gebied van media. Zo werd de Formule 1-race waarin Max Verstappen wereldkampioen kon worden, vertoond op groot scherm in het nieuwe Mediamuseum en werden er verdiepende elementen toegevoegd aan het programma.

Bij Beeld & Geluid waren onder meer lezingen over de tv-serie Oogappels, workshops podcast maken en een eigen ontwikkeld Robot-programma voor families waarin we onderzochten welke robots er zijn en hoe de robot van de toekomst eruit ziet. Op het Media Park waren diverse activiteiten zoals zangworkshops onder leiding van Babette Labeij, een magische show over het gebruik van media en was er een groot podium waar diverse artiesten hebben opgetreden zoals Kinderen voor Kinderen en diverse deelnemers van het Junior Songfestival.

In het speciaal voor de Dutch Media Week geopende studiocomplex pakten Omroep MAX, KRO-NCRV en NOS groots uit met interactieve programmering. Met een gratis pendelbus werden bezoekers via het LAB mediaplein op de Kerkbrink in Hilversum naar het EO-gebouw gebracht waar rondleidingen werden verzorgd en de EO verschillende programmaonderdelen presenteerde.

Lokale samenwerkingen

Stichting Mediaplein

Al enige jaren werkt Beeld & Geluid met Bibliotheek Hilversum en Museum Hilversum aan de ontwikkeling van het Mediaplein in het centrum van Hilversum. Dit zal in 2024 resulteren in een innovatieve nieuwe bibliotheek en programmering waarin media centraal staan. Het plein verbindt Beeld & Geluid met nieuwe doelgroepen uit de lokale gemeenschap van Hilversum en biedt een projectenproeftuin voor mediawijsheid inclusief bewonersparticipatie. In september 2022 kende het Hilversumse College van B&W en de Raad een meerjarige subsidie toe aan dit initiatief. Dat betekende tevens de start van de eerste programmeringslocatie.

Mediacampus

Op het Media Park werkt Beeld & Geluid binnen een initiatiefgroep aan de ontwikkeling van een Mediacampus. In deze campus willen we bestaande en nieuwe fysieke activiteiten gericht op opleiden, ontwikkelen en innovatie op en rond het Media Park bundelen en ontwikkelen. Beeld & Geluid is ook een belangrijk podium voor deze campus.

De initiatiefgroep heeft verkenningen in het buitenland gedaan naar soortgelijke campusconcepten en inmiddels heeft een erkend bureau een haalbaarheidsonderzoek verricht naar de plannen. Om de campus van de grond te krijgen, wordt er nauw samengewerkt met de Industrietafel (innovatieagenda), ROM Utrecht en tal van bedrijven en kennisinstellingen. De thema’s ‘aanjagen van innovatie’ en versterken van ‘human capital’ worden breed gezien als belangrijke speerpunten binnen deze campus-in-wording. Op dit moment wordt de stap gemaakt naar een initiële campusorganisatie.

Zowel de Media Innovatie Hub als de samenwerking met de Metaverse Werkplaats zijn initiatieven die Beeld & Geluid onderbrengt in de ontwikkeling van de Mediacampus.

Media Innovatie Hub

Beeld & Geluid en VodafoneZiggo ontwikkelden het plan voor een Media Innovatie Hub op het Media Park, naar het voorbeeld van de 5GHub in Eindhoven. Met partijen als NPO, NEP, MediaPerspectives, Campus Initiatiefgroep, Media Park Enterprise en gemeente Hilversum wordt gesproken over het realiseren van een plek waar studenten kunnen werken aan innovatieve immersieve toepassingen van media-entertainment. Deze kunnen dan in de loop van 2023 getest worden in de zone ‘Verwonderen’ van het Beeld & Geluid Mediamuseum.

Contractondertekening Media Innovatie Hub
v.l.n.r. Frank Visser (Stuurgroep Campusontwikkeling Hilversum), John Leek en Eppo van Nispen tot Sevenaer (Beeld & Geluid), Robin Kroes (VodafoneZiggo), Jan Wester (CLICKNL), en René Visser (5G Hub).

Metaverse Werkplaats

Beeld & Geluid werkt samen met de Metaverse Werkplaats en Meta. Laatstgenoemde partij doneerde 400 MetaQuest II VR-brillen. MBO-mediastudenten uit heel Nederland ontwikkelen nieuwe VR-toepassingen op basis van vragen uit de samenleving, en het bedrijfsleven. Werkende prototypes kunnen getest worden in het nieuwe Mediamuseum van Beeld & Geluid, maar ook op toekomstige locatie Mediaplein in Hilversum.

Penvoerderschappen

We werken met diverse organisaties samen om onze gedeelde ambities waar te maken. Beeld & Geluid voert voor een aantal van deze projecten het penvoerderschap, wat betekent dat de (eind)verantwoordelijkheid voor administratie, verantwoording en resultaat bij ons ligt. Deze samenwerkingsverbanden worden gefinancierd door diverse ministeries. In enkele gevallen voorziet de financiering van de ministeries in een vergoeding voor de werkzaamheden en risico’s die het penvoerderschap met zich meebrengt, al het andere komt ten laste van Beeld & Geluid.

Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE)

De uitvoering van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed is een opgave die de erfgoedsector gezamenlijk wil oppakken. De uitvoering van de strategie is sinds 2015 belegd bij het Netwerk Digitaal Erfgoed en Beeld & Geluid maakt sindsdien actief onderdeel uit van het NDE-bestuur. Beeld & Geluid was namens het bestuur ook in 2022 verantwoordelijk voor het penvoerderschap van de subsidie van het ministerie van OCW. In NDE-verband is een groot aantal activiteiten uitgevoerd waarbij Beeld & Geluid expertise inbracht op het gebied van audiovisueel erfgoed.

Binnen NDE werken we met alle partijen aan een standaard infrastructuur voor digitaal erfgoed, die de samenwerking in het netwerk ondersteunt; de Digitaal Erfgoed Referentie Architectuur (DERA). Hierin worden bijvoorbeeld het Datasetregister via het Nationaal Archief en het Termennetwerk via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed meegenomen.

Alle teksten met betrekking tot het onderwerp ‘houdbaarheid’ in het Spoorboekje Digitalisering Erfgoedcollecties - een praktische handleiding over het digitaliseren van erfgoed - hebben we geredigeerd, waarbij ook het perspectief van erfgoed van podiumkunsten is meegenomen. Zo zijn terminologie en standaarden aangepast op de podiumkunsten, bijvoorbeeld met het beschrijvingsmodel RDA en het begrip informatie-object.

In aflevering 14 van de NDE-podcast ‘Paulus en de Nijs op reis’ is onze eigen Jasper Snoeren geïnterviewd over de technische en ethische uitdagingen van de archivering van audiovisueel erfgoed.

Op het gebied van de deskundigheidsbevordering werden in samenwerking met KVAN (Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland) kenniskaarten ontwikkeld. Ook was er vanuit NDE inhoudelijke en organisatorische betrokkenheid bij het besluit van de Reinwardt Academie om vanaf 2024 een master Digitaal Erfgoed te starten.

Hoogtepunten op het gebied van kennisdeling waren de jaarlijkse Maand van het digitaal erfgoed, de HackaLOD samen met Utrecht Marketing in de Domtoren en de gezamenlijke conferentie van CLARIAH en NDE met als thema ‘Heritage meets digital humanities’.

Blik op digitaal dekoloniseren

podiumkunst.net

Na het opstartjaar 2022 is de bekendheid van Podiumkunst.net dit jaar verder uitgebreid onder onze erfgoedpartners. Dat gebeurde onder meer door het opzetten van een kennisbevorderingstraject, met als doel om de kennis bij instellingen en gezelschappen over digitalisering van dit erfgoed te vergroten. Maar ook door het organiseren van bijeenkomsten, bijvoorbeeld het event ‘Blik op digitaal dekoloniseren’, in samenwerking met studenten van de Reinwardt Academie en Maastricht University.

Het afgelopen jaar had het ontwikkelen van de digitale infrastructuur voor Podiumkunst.net een hoge prioriteit. Belangrijk doel was om afspraken te maken met de partners over de publicatie van erfgoeddata, naar de standaard van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed. Podiumkunst.net maakte de keuze voor het Resource Description and Access (RDA) model, een internationale standaard voor het beschrijven van metadata van bibliotheek- en cultureel erfgoedcollecties.

Werken aan het digitale platform

De Alliantie Digitaal Samenleven

De Alliantie Digitaal Samenleven zet zich in voor een digitale samenleving waarin iedereen zich zelfverzekerd en digitaal betrokken voelt. Beeld & Geluid werkt hierbij nauw samen met de Number Five Foundation van Laurentien van Oranje.

Digitale betrokkenheid voor iedereen vraagt om de gezamenlijke inzet van meerdere partijen: overheid, maatschappelijke organisaties, bedrijven en ervaringsdeskundigen. De Alliantie is de versneller van deze beweging. Ze verbindt doelen en activiteiten van de Alliantiepartners om de zichtbaarheid te vergroten en samen meer impact te maken, zoals het inclusiever maken van Beeld & Geluid, integratie met activiteiten van organisaties op het Media Park en van de ROM (Utrecht).

Na een start-up fase en een meer projectmatige fase met initiatie van proeftuinen in 2021, heeft de Alliantie in 2022 een Doelen Inspanningen Netwerk (DIN) ontwikkeld. Hierdoor is de visie van de Alliantie vertaald in een programma-aanpak inclusief een concreet actieplan en een manifest waar partners zich aan konden en kunnen verbinden. De pijlers van het programmaplan zijn ‘digitale inclusie’ (toegang tot apparatuur, internet en hulpbronnen), ‘digitaal bewustzijn’ en ‘kennisdeling’. De grote stap van 2022 was het verbinden van gezamenlijk geformuleerde concrete doelen (proposities) met partners die deze doelen helpen realiseren.

De Alliantie werkt samen met de volgende partijen: de maatschappelijke coalitie Over Informatie Gesproken, De Zorgcoalitie, Nederlandse AI Coalitie, de Coalitie Anders Reizen en Netwerk Mediawijsheid. Hierbinnen wordt afstemming gezocht in doelen en doelgroepen, alsmede in versterken van wederzijdse activiteiten.

Public Affairs (PA)

De PA-strategie van de Alliantie richt zich op het agenderen van digitale inclusie en bewustzijn bij politici en bestuurders. In korte tijd is de campagne Dicht de digitale kloof ontwikkeld die zich richtte op de onderhandelaars van de destijds nieuw te vormen gemeentelijke coalities. Vervolgens zijn gemeentelijke akkoorden geanalyseerd en zijn proactieve gemeenten zoals de gemeente Breda benaderd om concreet met digitale inclusie aan de slag te gaan.

De Alliantie heeft de vaste kamercommissie Digitale Zaken input gestuurd over haar werk, inclusief verhalen van ervaringsdeskundigen. Dialogen werden gevoerd met private en publieke partijen, met ambtenaren en staatssecretaris Alexandra van Huffelen (BZK). Dit resulteerde in zowel inhoudelijke input voor het manifest ‘Dicht de digitale kloof’ en voor meerdere onderdelen van de Werkagenda Waardegedreven Digitaliseren van de staatssecretaris. Hierbij zal de Alliantie zich ook gaan richten op het domein Werk (werkenden, werkzoekenden, werkgevers) met partners als de SER (Sociaal Economische Raad).

Alliantie Café’s

In periodieke Alliantie Cafés haalde de Alliantie nieuwe inzichten op en zorgde voor kennisdeling. In de Cafés stond bijvoorbeeld digitale inclusie tijdens de gemeenteraadsverkiezingen centraal en werd samengewerkt met de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten). Andere onderwerpen waren digitale balans op de werkvloer en de digitale klantreis.

Dag van de Digitale Inclusie

Op 30 november organiseerde de Alliantie in Beeld & Geluid de eerste succesvolle Dag van de Digitale Inclusie. Een dag waarop overheid, bedrijfsleven, wetenschap, maatschappelijke organisaties én ervaringsdeskundigen werkten aan concrete oplossingsrichtingen voor een inclusieve (digitale) samenleving.

Kennisdeling en impactmeting

In 2022 is gestart met vooronderzoek naar het opzetten van een jaarlijks trendrapport Digitale Inclusie en Digitaal Bewustzijn. Dit zal overzichten bevatten van lopende onderzoeken en rapporten en van onderzoeksbehoeften bij stakeholders. Ook is gestart met het opzetten van een impactmetings-instrument. Beide middelen worden in 2023 ingezet.

Allemaal Digitaal en Digihulplijn

De campagne Allemaal Digitaal (2020) is inmiddels omgevormd tot een gelijknamige, verzelfstandigde stichting. In samenwerking met deze stichting en het ministerie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kijkt de Alliantie naar verdere beschikbaarstelling van laptops en tablets inclusief internet en ondersteuning. Voor de Digihulplijn is gestart met ontwikkeling van een businesscase en aan een plan voor verzelfstandiging richting 2024.

Netwerk Mediawijsheid

Beeld & Geluid is voorzitter en penvoerder van het Netwerk Mediawijsheid. Het vierde jaar van het meerjarenplan (2019 t/m 2023) was wederom een succesvol jaar. De doelen op het gebied van bewustwording en bereik bij onze doelgroepen zijn ruimschoots behaald en de activiteiten van het netwerk worden onverminderd hoog gewaardeerd.

Het werk van het Netwerk Mediawijsheid is van groot belang, want alleen mensen die voldoende mediawijs zijn en grip hebben op het snel veranderende medialandschap kunnen volledig profiteren van digitalisering en zijn weerbaar tegen de schaduwkanten ervan. Ook is het tegengaan van nepnieuws en desinformatie van groot belang voor persveiligheid en een stabiele democratie.

De missie van het Netwerk is ‘Iedereen mediawijs’ waarbij we streven naar impact op drie niveaus: het vergroten van bewustwording bij einddoelgroepen (jongeren, volwassenen en kwetsbaren), het activeren en faciliteren van begeleiders in de sociale omgeving van einddoelgroepen en het versterken van onze netwerkpartners met kennis en expertise zodat zij hun werkzaamheden beter kunnen uitvoeren.

Binnen de programmalijn Jongeren biedt het Netwerk ieder jaar de interactieve, spannende game MediaMasters aan. De game was zoals voorgaande jaren opnieuw een groot succes bij leerlingen uit groep 7 en 8: er deden ruim 180.000 enthousiaste leerlingen mee aan het spel tijdens de Week van de Mediawijsheid. De waardering van MediaMasters door leraren lag net als vorige jaren hoog; gemiddeld een ruime 8. Ook dit jaar werd vooral de filmische verhaallijn hoog gewaardeerd, met het cijfer 9.

De programmalijn Volwassenen stond in het teken van desinformatie en het weerbaarder maken van Nederlanders tegen nepnieuws. Het bezoek aan de website isdatechtzo.nl is bijna verdubbeld naar ruim 300.000. De redactionele taken van isdatechtzo.nl worden uitgevoerd samen met Beeld & Geluid Den Haag, expert op het gebied van nieuwswijsheid.

De derde programmalijn, Kwetsbaren, heeft in 2022 opnieuw een bijdrage ontvangen van de Walt Disney Foundation. Met deze extra stimulans is de website LeukerOnline.nl verder uitgebreid. Op deze mobile first website kunnen professionals al hun vragen stellen over het mediagebruik van verstandelijk beperkte cliënten. LeukerOnline.nl is voor én door zorgprofessionals vormgegeven.

Wetenschappelijke Raad voor Mediawijsheid

De in 2019 door het Netwerk Mediawijsheid opgerichte Wetenschappelijke Raad voor Mediawijsheid bestaat uit 20 topwetenschappers van universiteiten, hogescholen en kennisinstituten. De leden doen onderzoek naar mediawijsheid, digitale geletterdheid en digitale inclusie. Zij brengen hun kennis bij elkaar, verbinden deze met de praktijk van mediawijsheid, bepalen waar nog hiaten liggen en geven aan welke nieuwe kennis nodig is.

De raad heeft in 2022 onder meer advies uitgebracht aan de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving waaruit het essay #GeenPaniek is voortgekomen. Dat gaat over de voor- en nadelen van het online leven van jongeren. Ook heeft de raad geadviseerd bij het project dat samen met de Nationale Wetenschapsagenda is ontwikkeld over hoe prosociaal gedrag bij jongeren wordt gestimuleerd. De resultaten daarvan zijn tijdens de Week van de Mediawijsheid gepubliceerd.

Binnen het programma is in 2022 nauw samengewerkt met een groot aantal partijen waaronder Kennisnet, Practoraat MBO Mediawijs, Koninklijke Bibliotheek, ECP, VodafoneZiggo, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Alliantie Digitaal Samenleven, Amerpoort, Humankind, JOGG, Diversion, Mediawijs (Vlaanderen), Leer Zelf Online, het Nederlands Jeugdinstituut, Windesheim, Trimbos, het Rathenau instituut en Bureau Jeugd en Media. Het netwerk bestaat uit ruim duizend aangesloten organisaties.

Onze bijdrage aan aan een vrije, creatieve en democratische samenleving zorgt voor een duurzame en positieve verandering voor mens en maatschappij. We kunnen onze relevantie als instituut aantonen door onze maatschappelijke impact in kaart te brengen. In ons meerjarenplan 2022 - 2026 hebben wij deze impact aan de hand van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG), zoals benoemd door de Verenigde Naties, in kaart gebracht. Onze maatschappelijke impact raakt aan ten minste vijf van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG), die hieronder zijn omschreven. We behalen deze impact door de activiteiten uit te voeren die elders in dit jaarverslag beschreven zijn. Bij elke doelstelling staat een verwijzing naar de pagina met de resultaten van afgelopen jaar.

1. Wij versterken de mediasector door het Nederlandse media erfgoed tot in de eeuwigheid veilig te stellen en beschikbaar te maken. (SDG 11.4)

In 2022 hebben wij 100% van de uitgezonden content van publieke omroepen gearchiveerd en daarnaast nog een forse hoeveelheid materiaal van commerciële omroepen en andere depotgevers. We stellen het erfgoed dat zich in ons archief bevindt, beschikbaar op verschillende manieren en voor verschillende doelgroepen. We verwijzen graag verder naar het hoofdstuk Hoeder van het Nederlandse media-erfgoed.

2. Wij bevorderen media- en nieuwswijsheid bij leerlingen, docenten en opvoeders en dragen zo bij aan kwaliteitsonderwijs. (SDG 4.7)

Het onderwijsaanbod van Beeld & Geluid richt zich bij uitstek op deze doelstelling. In 2022 lag de focus op het meetbaar vergroten van onze impact. We verwijzen graag verder naar het hoofdstuk van de doelgroep Onderwijs.

3. Wij bevorderen inclusiviteit en diversiteit in onze eigen organisatie, in onze programmering en in collectievorming (SDG 10.2 en 10.3)

In 2022 heeft Beeld & Geluid met de werkgroep Diversiteit, Gelijkwaardigheid en Inclusie gewerkt aan een gedragen actie- en beleidsplan voor dit thema. Ook hebben we deelgenomen aan de trajecten Samen Inclusief en Musea Bekennen Kleur. We verwijzen graag verder naar het hoofdstuk Iedereen mee in B&G.

4. Wij stimuleren innovatie en creativiteit door te investeren in onderzoek en talent, samen met partners (SDG 9.5)

In 2022 hebben we samen met partners innovatie en creativiteit gestimuleerd voor de doelgroepen makers en het onderwijs. Door samen te werken met media- en kunstopleidingen bereiken we makers en jong talent vanaf het eerste moment. Daarnaast werken we samen met en leiden we leerkrachten en docenten op voor een duurzaam resultaat. We verwijzen graag verder naar de hoofdstukken doelgroep Onderwijs en Mediaprofessionals - Mediamakers.

5. Wij versterken de democratische samenleving door als archief toegankelijk te zijn en door desinformatie te bestrijden (SDG 16.6)

Met netwerkbijeenkomsten, trainingen, publicaties, onderzoeken en factchecks positioneert Beeld & Geluid zich samen met partners als een stevige en betrouwbare speler in de aanpak van des- en misinformatie. We werken samen met ANP, UvA, VRT, Bellingcat, ULEI, KUL en Textgain en associate partners Netwerk Mediawijsheid, Mediawijs en Pointer. We verwijzen graag verder naar de hoofdstukken Penvoerderschappen - Netwerk Mediawijsheid, Beeld & Geluid Den Haag en doelgroep Onderzoek en Erfgoed.

2022 was een betekenisvol jaar voor de Stichting Beeld & Geluid Den Haag (hierna ‘Den Haag’). Vanaf 1 juli hield de voormalige stichting op te bestaan omdat de organisatie volledig fuseerde met het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Hiermee is alle inzet en ontwikkeling die het museum sinds de bestuurlijke samenwerking in 2019 heeft geleverd en doorgemaakt, geborgd voor de toekomst. Een hoogtepunt voor Den Haag.

Sinds de fusie wordt er verder gewerkt aan het integreren van Den Haag in de matrixorganisatie, startende met de collectie-afdeling. Daarnaast is gestart met de aanpassing van enkele werkprocessen, protocollen en contracten om de wet-en regelgeving te volgen die voor Beeld & Geluid geldt. Zo zijn de voorbereidingen getroffen voor een nieuwe horeca-aanbesteding waar Den Haag als locatie onderdeel van uitmaakt.

Eén van de voordelen van de fusie is het behalen van synergievoordelen. Beide locaties profiteren van elkaars kennis en capaciteit. Zodoende worden er steeds meer activiteiten in Den Haag ontwikkeld door of in nauwe samenwerking met de Hilversumse collega’s en andersom.

Daarnaast was 2022 voor Den Haag het jaar van bouwen; verder bouwen aan onze identiteit als hét museum voor nieuws en journalistiek, aan onze naamsbekendheid, de bezoekersaantallen en aan de samenwerkingen in de stad. Met dank aan het slagvaardige team in Den Haag hebben we met beperkte middelen veel kunnen realiseren dit jaar. Zo hebben we mooie exposities, activiteiten en partnerships gerealiseerd, net als een (lichte) stijging van de bezoekersaantallen ten opzichte van 2021. Een positieve trend die we de komende jaren willen vasthouden.

Een goede buur…

2022 zal de geschiedenisboeken ingaan als het jaar van de Rusland-Oekraïne oorlog. De Oekraïense Ambassade is de directe buur van ons museum. Daardoor hebben we van dichtbij de impact van deze oorlog meegemaakt. Vanaf het voorjaar tot ruim in het najaar stonden er dagelijks tientallen, soms honderden, vluchtelingen te wachten om zich te registreren bij de ambassade. Als goede buur hebben wij een helpende hand toegestoken door onze faciliteiten open te stellen; we ondersteunen met het printen en kopiëren van officiële documenten en bieden onderdak bij regen en kou. In samenwerking met diverse hulporganisaties zijn er zelfs Oekraïense bewegwijzeringsbordjes geplaatst en was er op drukke dagen een tolk aanwezig. Onze relatie met de ambassade is hiermee nog waardevoller geworden en verstevigd. Het ambassadepersoneel heeft zelfs input geleverd voor tentoonstellingen in ons museum.

Museum

In 2022 hebben we kwantitatief meer bezoekers behaald dan het jaar ervoor, echter wel over een langere periode van openstelling. De verwachtte groei in publiek is daarmee dan ook niet behaald. Diverse onderzoeken wijzen uit dat de gehele culturele sector na de coronapandemie nog altijd met een achterstand in bezoekersaantallen kampt; toch hadden wij op een grotere stijging gerekend. Dit resultaat geeft aan dat er in Den Haag nog altijd veel aandacht uit dient te gaan naar de naamsbekendheid en de aansluiting tussen ons aanbod en de beoogde doelgroep(en).

Naast de individuele museumbezoekers hebben we 902 bezoekers mogen ontvangen die een rondleiding hebben geboekt. Hiervan kwamen 30 groepen, in totaal 704 bezoekers, uit het onderwijs.

De in 2021 gestarte optimalisatie van de vaste museumpresentatie is dit jaar afgerond. Er is meer collectie op zaal toegevoegd ter aanvulling op het museale verhaal. Dit wordt sterk gewaardeerd door de bezoekers. Daarnaast is de content van de ‘Memes-exhibit’ volledig vervangen door beter passend materiaal en zijn er twee exhibits toegevoegd; ‘The Brexit Archives’ over de Britse verslaggeving rondom de Brexit en de exhibit ‘Media voor iedereen’ over de relatie tussen media en mensen met een zintuiglijke beperking.

Ook zijn er in 2022 vijf tijdelijke tentoonstellingen gerealiseerd: ‘Een Zee van Geluk’ over de beeldvorming van Chinese Nederlanders in Den Haag, ‘Indonesië Getekend’ met politieke tekeningen uit de jaren van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, ‘Protest!’ met animaties en affiches van studenten van Academie St. Joost, de ‘European Cartoon Awards’ en ‘The Book of Veles’ over media-hoaxes en beeldmanipulatie in documentairefotografie door journalist Jonas Bendiksen. De grote tentoonstelling ‘Framing the war - 100 dagen oorlog in Oekraïne’ was een bijzonder en waardevol project waarmee we hebben ingespeeld op de actualiteit en de impact van de oorlog in de getroffen gebieden hebben verbeeld.

Programmering

De publieksprogrammering richtte zich op onderwerpen rondom journalistiek en nieuws, maar ook Haagse (media)thema’s en muziek. Gedeeltelijk waren dit events die ook in Hilversum te zien waren; zoals het uitverkochte mediacollege door Tim Hofman en programma’s met Spinvis, Anneke van Giersbergen en Nits. We organiseerden talkshows over desinformatie in de (sociale) media en over persvrijheid met NOS-correspondenten Mitra Nazar en Sjoerd Den Daas. Daarnaast waren er boekpresentaties van onder meer Ed Nijpels en Jip van den Toorn, de winnares van de Inktspotprijs.

Den Haag was integraal onderdeel van de Dutch Media Week met activiteiten als de uitreiking van de Tiktok Talkshow, de Haagse Media Awards en het Haags Fotodebat. Aansluitend namen wij deel aan de Haagse Museumnacht, die zeer goed werd bezocht. In de schoolvakanties organiseerden we levendige en goed bezochte familieprogramma’s rondom podcasts maken, robotica, muziek en nieuws maken.

Nieuwswijsheid

Heel Beeld & Geluid zet zich in voor nieuwswijsheid en persvrijheid, maar in Den Haag spelen we in het bijzonder in op deze beleidsterreinen. Zo zijn er twee educatieve workshops ontwikkeld die we los aan organisaties kunnen aanbieden maar ook als extra activiteit aan zakelijke klanten. We leveren op dit vlak maatwerk; zo hebben we voor Diversion en het ministerie van Volksgezondheid een aangepaste training over desinformatie ontwikkeld en aangeboden. Met het Haags Vadercentrum organiseerden we een pilot om hun achterban bekend te maken met nieuwswijsheid. Bijna 50 mannen bezochten het museum en kreeg een introductie in nieuwswijsheid.

Om een breder publiek te bereiken, realiseerden we in samenwerking met DenHaagFM en ANP het idee om maandelijks de ‘nieuwsfoto van de maand’ live te bespreken in de uitzending. Verder zijn er structurele samenwerkingen met de Hogeschool ArtEZ en de Hogeschool van Amsterdam gerealiseerd om nieuwswijsheidthema’s te integreren in de curricula. Hierbij zijn in 2022 meer dan 500 studenten bereikt. Tot slot leveren wij een structurele bijdrage aan het project en de website Isdatechtzo.nl via partner Netwerk Mediawijsheid, in de vorm van factchecks en redactionele artikelen.

Zakelijke markt

Begin 2022 is gestart met de integratie van de afdelingen zakelijke verhuur van Den Haag en Hilversum onder leiding van een teammanager. Dit heeft gezorgd voor een efficiëntieslag in werkprocessen en een hogere omzet. Ook is de externe communicatie van beide locaties verder in lijn gebracht om specifieke doelgroepen te bereiken en zijn er gezamenlijke netwerkbijeenkomsten georganiseerd.

In de eerste maanden van 2022 was de nasleep van corona nog dominant aanwezig, wat zich uitte in een grote variëteit aan bijeenkomsten; zowel live, hybride als online. De opdrachtgevers in Den Haag bestonden vooral uit overheidsinstanties: van de rijksoverheid tot de provincie en de gemeente. In het tweede deel van het jaar is het aantal boekingen door commerciële organisaties weer toegenomen. Door onze actieve en innovatieve instelling hebben we in 2022 107 procent van de beoogde omzet weten te behalen, een groei van 17 procent ten opzichte van 2021.

Samenwerkingen

Met behulp van de activiteiten en expertise in Den Haag is de samenwerking met verschillende partners verder ontwikkeld, waaronder gemeente Den Haag, ANP, Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, DenHaagFM, Noorderlicht, Hogeschool Inholland, Justice & Peace, Haags Verhaal, PIP, het Indisch Herinneringscentrum en de European Cartoon Awards. Verder was Beeld & Geluid in Den Haag in 2022 één van de founding partners van SPREEEK, het digitale platform voor alle lezingen, dialogen en debatten van Haagse culturele instellingen.ogen en debatten van Haagse culturele instellingen.

Zichtbaarheid

Dankzij de programmering, verschillende wisseltentoonstellingen, samenwerkingen en zakelijke evenementen zijn we in 2022 goed zichtbaar geweest. In augustus 2022 hebben we in Den Haag de nieuwe huisstijl gelanceerd die volledig in lijn is met Beeld & Geluid in Hilversum. Het samenvoegen van de website van Den Haag en Hilversum staat in 2023 op de planning.

De meeste zichtbaarheid voor Den Haag werd gerealiseerd door de volgende projecten:

• Beeld & Geluid, het ANP en de Nederlandse Sport Pers (NSP) richtten de Stichting Nieuwsfoto op. Doel is de nieuwsfotografie in al zijn facetten scherper onder de aandacht te brengen.
• Beeld & Geluid in Den Haag deed mee aan het project ‘Cultuur in de Etalage’ van de Gemeente Den Haag. In het stadscentrum werd een winkeletalage in de Spuistraat gevuld met een levensgrote Beeld & Geluid krant waarin de Nieuwsfoto van de Maand te zien was. De Nieuwsfoto van de Maand werd daarnaast maandelijks besproken bij Den Haag FM.
• Beeld & Geluid in Den Haag kwam in actie om journalisten en vrije pers in Oekraïne te steunen. Met de postercampagne ‘Supporter of Free Press’ hebben we opbrengsten gegenereerd ten behoeve van Free Press Unlimited.
• In het virtuele bijzijn van de Duitse en Oekraïense presidentsvrouwen heeft prinses Laurentien in ons museum een voorleesboek overhandigd aan Oekraïense kinderen die naar Nederland gevlucht zijn. Hier werd onder andere verslag van gedaan door RTL Boulevard en Omroep West.
• Om jongeren meer stem te geven in het publieke debat en de media, heeft Beeld & Geluid in Den Haag in 2020 zelf een #jongerenredactie opgericht. Zij maken een eigen journalistieke reportages, te zien op YouTube. In 2022 kreeg de #jongerenredactie een nieuwe impuls dankzij een eenmalige subsidie van Stichting Luis in de Pels, waarmee we de jongeren meer professionele begeleiding kunnen geven.

Muziek in de Mix: een gezellige familiemiddag in de kerstvakantie

De Mediareactor

In 2022 is de realisatie van het nieuwe Mediamuseum tot voltooiing gebracht. Daarvoor konden we rekenen op de inzet van de allerbeste partijen uit de markt. Decorbouwer Bruns uit Bergeijk, Beamsystems uit Amsterdam die alle hardware heeft geleverd en geïnstalleerd, Kiss the Frog voor alle interactieve software, Redrum uit Ede die alle AV-producties en animaties heeft geproduceerd en Elastique uit Hilversum die tekenden voor de app. Daarnaast hebben we veel te danken aan de toppers in eigen huis: de collega’s van gebouwbeheer en ICT, onze eigen AV-dienst, research, redactie, clearing en traffic.

Integratie en samenwerking

Waar 2021 nog in het teken stond van ontwerpen en plannen maken, was het programmateam begin 2022 klaar voor de daadwerkelijke inrichting van het museum. Sleutelwoorden daarbij waren integratie en samenwerking. In de tentoonstelling bestaat namelijk ieder meubel of element uit verschillende onderdelen die aan elkaar verbonden zijn: zo moet het meubel voorzien worden van pc’s, beeldschermen en speakers, om vervolgens alle interactieve software en AV producties toe te voegen die speciaal voor het Mediamuseum zijn gemaakt. Die interactieve software en AV dienen soepel samen te werken met de hardware zoals knoppen en hendels, touchscreens, beamers en projectoren. Een hele uitdaging.

Alle content verzamelèèèèèn!

Bijna 10.000 nieuwsfragmenten, showprogramma’s, reclames, series, films, vlogs, Twitterberichten en games vullen de exhibits in het museum. Al die fragmenten zijn geselecteerd, gedownload en opgeslagen in DAAN en voorzien van licentie-afspraken. Een veelheid aan rechthebbenden moest worden benaderd en nagejaagd voor akkoord om hun content in het museum zichtbaar te maken. Lange lijsten zijn heen en weer gegaan naar de omroepen ter controle en de juridische afdeling heeft de grenzen verkend van auteurs- en citaatrecht. Het knippen, bewerken en uploaden van alle fragmentjes is handwerk dat grotendeels door de collega’s zelf is gedaan.

Een complexe machine

Onder de motorkap van het nieuwe Mediamuseum draaien diverse intelligente softwaresystemen die allemaal met elkaar in verbinding staan. Denk aan de software voor de gezichtsherkenning, de bezoekersdatabase, een systeem voor het aanbieden van gepersonaliseerde content op basis van leeftijd en een content managementsysteem waarin de redactie content kan aanpassen. Kiss the Frog uit Delft leverde een geweldige prestatie door al deze unieke systemen te bouwen en aan elkaar te verbinden.

Afwerking museum

Als ons team van afdeling Vesting (gebouwbeheer) niet zoveel werk had uitgevoerd, was de bouw van het museum ongetwijfeld vele malen duurder uitgevallen. Zo is het afwerken van alle wanden in de museumzones met speciale akoestische platen uitgevoerd door onze eigen mensen. De akoestiek is daarmee sterk verbeterd ten opzichte van de ‘oude experience’. Verder heeft team Vesting vakkundig zorg gedragen voor het aanpassen van installaties voor ventilatie en koeling in het museum, net als de afwerking van de vloeren en het schilderwerk, belijning en noodverlichting.

Mediareactor

Zodra je het Mediamuseum binnenstapt, zie je de Mediareactor: een oneindige stroom van mediabeelden die 24 uur per dag, 365 dagen per jaar het archief van Beeld & Geluid in- en uitstromen.

De totstandkoming van deze Mediareactor kende een geheel eigen dynamiek. Beamsystems schreef op twee grote servers complexe programma’s waarbij de reactor moeten kunnen afwisselen tussen losse fragmenten uit het archief, een thematische vertelling en een heuse mediastorm waarbij de reactor even helemaal wild tekeer gaat.

Om het nog wat ingewikkelder te maken, heeft de reactor op diverse plekken een verbinding met zones in het museum en toont het de bezoekers in hun zelfgemaakte producties. Zo wordt de bezoeker meteen bij binnenkomst al welkom geheten met hun portret op het Welkomstscherm. Een complexe, maar geslaagde klus die nu het hart vormt van het Mediamuseum.

Souvenirs

Bezoekers krijgen aan het eind van hun tour een visuele versie van hun mediapersoonlijkheid toegestuurd. Dat is een profielfoto die zich gedurende het bezoek heeft aangepast aan de hand van wat de bezoeker in het museum heeft gedaan: zoals een nieuwsuitzending maken als correspondent, een eigen influencervideo maken of een level voor een game afronden. De bezoeker kan eenvoudig deze fotosouvenir, uitgerust met ons logo, delen met vrienden en familie vanuit het museum of later thuis. De unieke en complexe software die hierachter zit is wederom knap ontwikkeld door Kiss the Frog.

De speelvloer in de zone ‘Spelen'

Een spectaculaire plek voor evenementen in allerlei vormen

Een museum voor events

Al in de tweede helft van 2022 vonden de eerste evenementen plaats op de nieuwe event-vloer in het hart van het Mediamuseum. Dankzij de flexibele en verrijdbare Pods (meubels voor actuele, korte tentoonstellingen) is het museum in enkele uren om te bouwen tot een spectaculaire plek voor evenementen in allerlei vormen: van diner tot gala-event, altijd omringd door die spectaculaire Mediareactor. Dit leverde mooie beelden op bij het NPO première diner in september, de opnames van een College Tour met Sander Schimmelpenninck in november en natuurlijk de Dutch Media Week, waarvan de programmering al voor een belangrijk deel plaatsvond in het museum.

Testen, testen, testen

Eind oktober hielden we de eerste grote stress-test: tijdens de Beeld & Geluid familiedag mochten alle collega’s met hun gezinnen, buren en vrienden het museum uitproberen. Deze dag leerde ons onder meer hoe cruciaal het aanmaken van een profiel is bij het museumbezoek en hoe belangrijk het is dat dit proces soepel verloopt. De laatste maanden van 2022 stonden dan ook in het teken van testen, testen en nog eens testen, net zo lang totdat we met vertrouwen konden toewerken naar de grote opening in februari 2023.

Dutch Media Week Xperience Days

In 2022 legden we de laatste hand aan ons nieuwe Mediamuseum in Hilversum: de meest inspirerende plek voor de particuliere bezoeker om diens leven in media te vieren. Omdat in 2022 dat grootse museum nog in aanbouw was, hebben we de bezoekers op andere manieren meegenomen op onze reis. Zo hielden onze programmering, online activiteiten, onze locatie in Den Haag en overige publieksactiviteiten ons op de radar bij een groot publiek.

Terwijl we in ons Mediamuseum de bezoeker laten nadenken over diens huidige leven in media, vergaten we zeker niet dat we in onze kern een archief zijn. Zo werd er hard gewerkt aan het updaten van het demonstratiedepot waar we bijzondere stukken uit onze objectencollectie tonen zoals de pop Karbonkel uit kinder tv-serie Ik, Mik, Loreland uit de jaren negentig, het plaatsnaambord van Juinen en de jas van de Vieze Man van Van Kooten en De Bie. Maar ook online bleek content uit ons archief het goed te doen. De best bekeken bijdrage op Facebook van afgelopen jaar was de video over de Luciferfabriek Eindhoven met een bereik van bijna een miljoen en 529.000 views.

Museum

Afgelopen jaar is er door een team van kundige mensen keihard gewerkt aan de afronding van het nieuwe Mediamuseum. Beeld & Geluid wordt vanaf 2023 dé plek waar je kunt ervaren wat jij doet met media en wat media doen met jou - bewust en onbewust.

Het museum wordt ingedeeld in 5 hoofdzones: Delen, Informeren, Verkopen, Vertellen en Spelen. In deze zones wordt de grote rol van media in ons dagelijks leven duidelijk zichtbaar en spelen we in op de actualiteit. Daarnaast komen er twee extra zones met wisselpresentaties; Pronken en Verwonderen. In Pronken presenteren we een aantal kostuums van mediapersonen. In Verwonderen tonen we nieuwe en toekomstige ontwikkelingen in media in samenwerking met diverse partners, zoals tech-bedrijven, omroepen en wetenschappers.

Op zaterdag 11 februari 2023 om 10:00 uur openen we het nieuwe Mediamuseum voor publiek. Na twee jaar gesloten te zijn, zien we uit naar de eerste museumbezoekers.

Om ervoor te zorgen dat het publiek vanaf het moment van opening ons nieuwe museum weet te vinden, is een uitgebreide marketing- en communicatiecampagne ingezet vanaf november 2022. We organiseren diverse persdagen en onze openingscampagne is te horen op NPO Radio 2, Radio 10 en Q-Music en te zien op televisiezenders NPO 1, 2 en 3.

Daarnaast kunnen treinreizigers in onze openingsmaand niet om ons heen; de opening van het museum wordt gepromoot op de grote schermen in de NS-stations. Maar ook in winkelcentra, supermarkten en benzinestations zijn we aanwezig. In de nabije omgeving wordt dit aangevuld met zichtbaarheid op de Media Park schermen, schermen in het centrum van Hilversum, snelwegmasten en borden langs de straten. Verder zijn er breed advertenties ingekocht bij verschillende doelgroepplatformen zoals Kidsproof, dagjeweg.nl en de UIT-agenda.

Programmering

In 2022 bereikten we een divers publiek met onze programma’s. Voor de inhoud daarvan putten we uit ons archief, maar we speelden ook in op de actualiteit en veranderende samenleving. Zo bezochten op onze locatie in Den Haag negentig kinderen de in het Oekraïens vertaalde jeugdvoorstelling André het Astronautje van toneelgroep Klein Amsterdam. Beeld & Geluid was in de gelegenheid om dit theaterprogramma gratis aan te bieden aan Oekraïense vluchtelingen kinderen door een gift van de Hilversumse Rotary Club.

De Mediacolleges van Diederik Jekel over Chriet Titulaer trokken in totaal 650 bezoekers, verspreid over vier locaties: Hilversum, Den Haag, Utrecht en Hout-Blerick (het geboortedorp van Titulaer). Bezoekers waardeerden dit programma met rapportcijfer 8.8. De productie kreeg veel aandacht in de landelijke en regionale media, met optredens van Diederik Jekel in Op1 (NPO1), Tijd voor MAX (NPO1), Nieuwsweekend (NPO Radio 1), De MAX! (NPO Radio 5) en TV West. Ook het college van Tim Hofman, die begin 2022 de misstanden rondom The Voice aan het licht bracht en in het college vertelde over hoe je media inzet voor verandering, mocht rekenen op volle zalen. Ruim 550 bezoekers trokken we in Den Haag, Hilversum en Utrecht met deze productie.

De fusie met Muziekweb inspireerde tot een aantal muziekproducties. Dit jaar was Spinvis te gast bij onze Mediacafé’s in Den Haag, Hilversum en Utrecht en werden er twee ‘2 Meter Sessies on Stage’ geproduceerd waar respectievelijk Jan Douwe Kroeske. Anneke van Giersbergen en The Nits te gast waren.

Afgelopen jaar bouwden we aan doelgroepoverstijgend publieksbereik door middel van Instituutsthema’s. Om voor de thema’s van 2023 intern een groot draagvlak te creëren organiseerden we een Kennisfestival voor medewerkers; 90 collega’s bezochten dit festival. We presenteerden twee onderwerpen - Generatie Z en Media Oorlog - die in 2023 voor het hele instituut als jaarthema op de agenda staan. Met bijdragen van onder andere NU.nl hoofdredacteur, Gert-Jaap Hoekman en media-hoogleraar José van Dijck over Generatie Z en bijdragen van onder andere Derk Sauer (The Moscow Times) over het thema Media Oorlog.

Voor families organiseerden we in Den Haag in de voorjaarsvakantie De Feitenfabriek, een reeks activiteiten en familiebijeenkomsten in samenwerking met onder andere het Jeugdjournaal (circa 700 bezoekers). In de meivakanties gaven we vorm aan de Kinder Podcast Dagen (circa 900 bezoekers), waarbij diverse podcastmakers de jonge bezoekers kennis bijbrachten over audio en kinderpodcasts live werden opgenomen. In de herfstvakantie organiseerden we de Robot Familie Dag, om kinderen en hun ouders kennis bij te brengen over de robotisering en digitalisering van onze maatschappij (circa 250 bezoekers). Tot slot stond de kerstvakantie in het teken van Muziek in de Mix, met muzikale workshops en zaalprogramma’s over de kruisbestuiving tussen oude en nieuwe muziek door middel van sampling en hergebruik van oude nummers door jonge mensen op TikTok.

Mediacollege Diederik Jekel

Mediacollege Tim Hofman

Muziek in de Mix

Publieksevenementen

In de zomer vond het succesvolle TourCafé plaats bij Beeld & Geluid, met 2.500 bezoekers en vele passanten. Door een samenwerking aan te gaan met een lokale wielerwinkel, zijn er diverse toerritten begonnen en geëindigd bij Beeld & Geluid.

We maakten een tijdelijke tentoonstelling met een opstelling van de gehele keten van technische verbindingen die nodig zijn voor het tot stand komen van een Tour de France tv-uitzending. Dit gaf bezoekers extra verdieping over de historie van de Tour de France op de Nederlandse televisie. Daarnaast gaf het een mooi inkijkje in de veelzijdige collectie van Beeld & Geluid. Zo bezitten wij de motorhelm van verslaggever Theo Koomen, de oude mengtafel van de NOS die werd gebruikt om alle verschillende signalen vanuit Frankrijk binnen te laten komen, maar ook een verbindingsset uit een vliegtuig die vroeger door de NOS werd gebruikt om het signaal uit de Tour de France naar de straalwagens te sturen.

In het kader van het cultuurevenement OPEN035 heeft Beeld & Geluid de RetroRadio studio afgelopen zomer weer teruggebracht op de Gooische Brink in Hilversum. We organiseerden hier een Rollerdisco-event waar 1700 bezoekers en vele passanten op af zijn gekomen. In de weken die volgden hebben wij wekelijks een live radio-uitzending vanuit de studio verzorgd. Tevens heeft er een reünie van Radio Veronica plaatsgevonden, is er voor de vrijwilligers van Beeld & Geluid een vrijwilligersbijeenkomst georganiseerd en hebben er diverse landelijke en regionale televisie- en radio-opnames plaatsgevonden. Dit succes werd doorgetrokken naar begin oktober waarbij ook de Gooische Brink weer volop onderdeel was van de Dutch Media Week Xperience Days.

Beeld & Geluid organiseert theatermiddagen voor Oekraïense vluchtelingenkinderen

Aantal bezoeken per maand

Online

Het organiseren van digitale evenementen en creëren van hoogwaardige content in de digitale communicatie is een vast onderdeel geworden van de activiteiten binnen Beeld & Geluid. Sinds de coronapandemie willen en moeten we meer online doen om onze bezoekers te bereiken o.a. op onze website. Sinds dit jaar is in december de grootste stijging te zien, die onder andere te danken is aan onze digitale bezoekers van het Top 2000 Café.

Dit jaar publiceerden we maar liefst: 12 (W)Auw van de bouw-afleveringen, zeven Collectieverhalen, zes TILT-verhalen en 19 Mediamuseum Instagram-posts (sinds september). Op alle gebieden experimenteerden we met de vorm en inhoud. Bij TILT ging het om de nieuwe vertelwijze in het verhaal #Familytime, bij de Pods in het museum om de productiewijze en voor Instagram probeerden we een nieuwe contentstrategie uit, met voor het eerst in drieëneenhalf jaar content gericht op het Mediamuseum.

De portal beeldengeluid.nl heeft dankzij de rebranding een frisse make-over gehad, net als de campagnepagina Ontdek wie je bent en er is geïnvesteerd in Onderwijspagina’s. Aan de persoonlijke voor- en nabeleving van het Mediamuseum is hard gewerkt. Bezoekers krijgen indien ze dit willen na afloop van een museumbezoek “digitale souvenirs” in hun mailbox. Hun zelfgemaakte filmscenes, vlogs en journaal-items kunnen ze vervolgens delen met hun eigen volgers via sociale media.

Bron: Dashboard Particulieren heel 2022 tov 2021, 31-12-2022
Bezoeken = sessies op beeldengeluid.nl
Bezoekers = Users / Device -> Unique Track
ID New = percentage van geheel (op totaal bezoek)

Thumbnail Familytime

Thumbnail 100 jaar Polygoon

De televisieserie Het Jaar van Fortuyn (Michiel van Jaarsveld, AVROTROS) gebruikte archief van Beeld & Geluid voor content en research

Beeld & Geluid archiveert met het oog op de toekomst. We stellen dagelijks alles in het werk om onze collectie duurzaam te bewaren zodat later iemand weer aan de slag kan met onze mediacollectie. Dat kan een redacteur zijn die morgenavond een fragment nodig heeft, of de kinderen van onze kleinkinderen die een documentaire maken over post-covid Nederland.

Bij de doelgroep Mediaprofessionals staat dat hergebruik voorop, en het jaar 2022 was een bijzonder goed jaar op dat vlak. We beleefden een kwartaal met de hoogste omzet ooit op materiaal van de publieke omroep en grote tv-dramaproducties als ‘Het Jaar van Fortuyn’ en ‘Dirty Lines’ maakten gebruik van de collectie.

Media-archief

Het meerjarenbeleidsplan benoemt hoe Beeld & Geluid hoeder is van het Nederlandse media-erfgoed. Een missie die nauw verbonden is met de mediawettelijke taak van het instituut: de duurzame archivering en beschikbaarstelling van publieke omroep-programma’s. In de praktijk betekent dit veel samenwerking en afstemming met de NPO en de publieke omroepen over onder andere het licentieproces en hergebruik via het archiefsysteem DAAN.

Media veranderen aan de lopende band. Kijkgedrag verandert en producenten spelen daarop in. Beeld & Geluid beweegt mee met de trends en zet in samenwerking met de publieke omroepen grote stappen daarin. De publieke omroepen maken bijvoorbeeld de laatste jaren steeds meer non-lineaire uitzendingen, zoals online video’s of podcasts. Deze stroomden tot voor kort niet automatisch het archief van Beeld & Geluid in, maar vormen wel een belangrijk deel van het Nederlandse medialandschap. Vanaf 2022 gebeurt dat wel: de non-lineaire, geprogrammeerde content van de NOS - zoals NOS Jeugdjournaal Online, NOS op 3 en NOS Stories - stroomt nu automatisch in hoge kwaliteit het archief in en content van andere omroepen moet snel volgen.

In totaal zijn er 2300 gebruikers van DAAN met een individueel account, zowel binnen publieke omroepen als daarbuiten. De nieuwe publieke omroepen Omroep Zwart en Ongehoord Nederland kregen begin 2022 een aansluiting op DAAN. Buiten de publieke omroep zijn er 210 partijen met een abonnement op DAAN zoals musea, producenten en politieke partijen. Niet alle aansluitingen leiden tot licentieaanvragen of downloads. De collectie wordt verder geraadpleegd voor research door dagbladen, dataonderzoek, geschiedkundig onderzoek of voor een boek.

Het aantal downloads van fragmenten en programma’s via DAAN blijft stijgen. De inkomsten uit hergebruik van materiaal van de publieke omroepen waren voor het tweede achtereenvolgende jaar hoger in vergelijking met de jaren daarvoor. In het laatste kwartaal van 2022 behaalden we zelfs de hoogste omzet op publieke omroep-materiaal ooit. De vergoedingen voor research en handling en de licentie-inkomsten voor de eigen collectie zijn nagenoeg gelijk aan 2021.

De afgelopen jaren hebben we het archiefgebruik in DAAN efficiënter, transparanter en minder foutgevoelig gemaakt. Ook heeft DAAN in 2022 met de rebranding van heel Beeld & Geluid een nieuwe uitstraling gekregen. Dit moment werd tevens aangegrepen om de portal in tekst en vormgeving gebruiksvriendelijker te maken. We zien deze verbetering terug in de waardering door de gebruikers. Daarnaast steken we veel tijd in het contact met onze archiefgebruikers. Zo organiseren we regelmatig DAAN-trainingen waarbij gebruikers nog handiger worden in het zoeken in ons enorme archief en wij nog meer leren over hun wensen.

Zichtbaarheid van de collectie

Het team Mediaprofessionals wil de zichtbaarheid, het gebruik en de inkomsten uit distributie van de collectie vergroten en de samenwerking met commerciële omroepen versterken. Zo vonden wij de commerciële omroepen bereid mee te werken aan het nieuwe Mediamuseum. In 2022 clearden wij zo’n 500 fragmenten van commerciële omroepen voor gebruik in het nieuwe museum. Acht producenten gaven toestemming voor hun fragmenten uit hun films, series en entertainmentprogramma’s. Zo kan Beeld & Geluid de bezoekers een persoonlijke museumervaring bieden waarbij een ieder zich herkent in hun favoriete media-aanbod.

De samenwerking met de publieke omroep in het aanbieden van hun content via verschillende distributeurs is en blijft sterk. Op deze manier wordt de collectie nog beter zichtbaar en worden er bovendien licentie-inkomsten vergaard. Zo stegen in 2022 deze royalty-inkomsten met 10 procent. Om de collectie op andere platformen te kunnen tonen en te vermarkten, is het noodzakelijk om goed inzicht te houden op juridische afspraken over het materiaal. Ook als dat al decennia oud is. In 2022 is veel gedaan om die rechtenstatus beter in beeld te krijgen voor delen van de collectie.

De afgelopen jaren verbeterden we verder de dienstverlening rondom fragmentverkoop. Een goed voorbeeld hiervan is betere bereikbaarheid buiten kantoortijden via de Avond- en Weekenddienst. Het aantal contactmomenten na kantoortijden door publieke omroepen en commerciële omroepen is in 2022 met 15 procent gestegen.

Veel van de mediaprofessionals die we bedienen, werken op het Media Park in Hilversum; publieke en commerciële omroepen, koepelorganisaties en faciliterende bedrijven. Beeld & Geluid heeft als ambitie om als clubhuis van de media deze partijen te laten samenkomen en het gesprek onderling te faciliteren. Daarmee blijven we bovendien zichtbaar als onuitputtelijke bron van inspiratie en content voor iedereen die in de media werkzaam is. Zo organiseerden wij samen met Broadcast Magazine netwerkactiviteiten voor mediaprofessionals en met Media Perspectives organiseerden we zes keer het Cross Media Café waar de belangrijkste media-innovaties worden besproken. In 2022 ontvingen wij in ons pand bij deze sessies in totaal 1500 mediaprofessionals.

De serie Dirty Lines (Netflix) gebruikte archief van Beeld & Geluid voor content en research

Mediamakers

Beeld & Geluid richt zich proactief op makers die de grote creatieve en historische waarde van de collectie inzien. Zij gebruiken fragmenten uit de collectie voor nieuw werk en deze interpretaties bieden het instituut weer andere perspectieven op de collectie. We richten ons zowel op studenten aan media- en kunstopleidingen en makers aan de start van hun carrière als meer ervaren makers. Regelmatig kloppen producenten en filmmakers bij ons aan die intensief archiefmateriaal in hun producties willen gebruiken. Voorbeelden zijn de in 2022 verschenen tv-serie ‘Rampvlucht’ (KRO-NCRV/Big Blue), en de documentaires ‘JC’ (VPRO) en ‘Zwarte Cross - Vaak Bu’j te Bang’ (De Coproducent).

Het Nieuwe Instituut (HNI), het Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en Beeld & Geluid sloten de derde editie van het project Open Archief af met een expositie bij Het Nieuwe Instituut (HNI). Daarvoor maakten een duo en twee individuele makers verrassend autonoom werk met materiaal uit de drie instituutscollecties. De expositie werd goed bezocht, net als de Re-use Clinics: een reeks bijeenkomsten voor kunstenaars, en erfgoedprofessionals over het creatieve hergebruik van erfgoedcollecties.

RE:VIVE, het langlopende programma dat de audiocollectie aan makers koppelt, sloeg in 2022 een andere weg in. De focus kwam meer te liggen op de analoge collectie zoals apparatuur in het ons archief. Tijdens Dutch Media Week vormden taperecorders een innovatieve tape loop installatie, gemaakt door de Indonesische dj Sekan, En met de Willem Twee Studio’s in Den Bosch organiseerden we workshops met analoge apparatuur. Dit past in de doelstelling om meer onbekende delen van de collectie onder de aandacht van makers te brengen.

We zoeken de makers op. Daarom werken wij nauw samen met culturele en maatschappelijke partners. Zo organiseerden we tijdens het Nederlands Film Festival samen met belangenvereniging Dutch Directors Guild een goed bezochte sessie voor filmmakers waarin dieper ingegaan werd op bijzondere producties met archiefmateriaal, zoals ‘Het Jaar van Fortuyn’, ‘Dirty Lines’ en ‘Fortuyn: Un-Dutch’. Ook zijn we sponsor van het internationaal vermaarde documentairefestival IDFA waar sinds 2019 de Beeld & Geluid IDFA ReFrame Award wordt uitgereikt aan een maker die in een documentaire bijzonder gebruik maakt van archiefmateriaal.

We waren ook bij Art Dept in Eindhoven, het tweedaagse evenement voor jonge visual artists georganiseerd door Playgrounds. Hier konden bij een stand van Beeld & Geluid de artists zelf aan de slag met materiaal uit de open collectie. Een ander succesvol voorbeeld is de serie ‘Archiefcolleges’. Dit doorlopende educatieprogramma voor studenten aan kunst- en media-opleidingen werd in oktober aangevuld met REMIX Fest, een festival met masterclasses, workshops en exposities dat maar liefst 200 kunstacademiestudenten trok. Daarnaast archiveerden wij in 2022 de oeuvres van gerenommeerde documentairemakers als Jessica Gorter en Jiska Rickels voor toekomstige inspiratie en hergebruik.

Braziliaanse filmmaker Janaína Nagata is winnaar van de Beeld & Geluid IDFA ReFrame Award voor haar film Private Footage

Archiefdienstverlening

We zijn wereldwijd een expert en voorloper op het gebied van duurzame archivering én beschikbaarstelling van audiovisuele collecties. Het is de kern van wat we doen. In 2022 koos daarom wederom een aantal culturele instellingen, overheden en commerciële media-organisaties ervoor om hun audiovisuele collecties bij ons te archiveren. Nieuwe tenants die hun collectie onderbrachten bij Beeld & Geluid zijn onder andere Festival Oude Muziek, Limburgs Museum en het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis.

Een ander mooi voorbeeld is de samenwerking met de Regionale Publieke Omroepen (RPO). De archivering van de programma’s van de dertien regionale omroepen behoort niet tot de mediawettelijke taak van Beeld & Geluid maar biedt als dienst wel veel voordelen. Het materiaal wordt duurzaam bewaard en kan ten behoeve van hergebruik ook veel beter gevonden worden door andere archiefgebruikers. Al eerder archiveerden wij collecties van Omroep Zeeland en Omroep West. In 2022 startten wij een groot digitaliseringsproject met NH Media en toonden we in een Proof of Concept met Omroep West en RTV Oost aan dat programma’s van regionale omroepen direct na uitzending kunnen instromen in ons archief, net als bij de landelijke publieke omroepen. Dit project wordt in 2023 voortgezet en uitgebreid.

In 2022 verlengden wij na een aanbestedingsprocedure de dienstverlening aan de Eredivisie en ESPN. Tot medio 2025 zal Beeld & Geluid de voetbalwedstrijden van de Eredivisie, de Eerste Divisie, de KNVB Beker en ESPN-documentaires archiveren en beschikbaar stellen via DAAN.

Ook met bestaande klant Rechtbank Den Haag beleefden we een mijlpaal. Op 17 november kwam een eind aan het MH17 strafproces waarvan Beeld & Geluid al sinds de start de registraties archiveert: 304 uur materiaal van in totaal 69 zittingsdagen, in verschillende talen.

Zichtbaarheid

De doelgroep Mediaprofessionals is breed en divers. Onze doelgerichte marketing legt de nadruk op hergebruik van archiefmateriaal. We creëren zichtbaarheid en werven via gerichte uitnodigingen, social media-posts en -campagnes voor de activiteiten van team Mediaprofessionals.

Het partnerschap met documentairefestival IDFA is zichtbaar door de uitreiking van de Beeld & Geluid IDFA ReFrame Award, een social media-campagne en een advertentie in de Filmkrant (geschat totaal bereik: 50.000 filmmakers en -liefhebbers). Ook vertonen we in de IDFA-bioscoopzalen de opvallende Beeld & Geluid-trailer, in 2022 wederom gemaakt door Luc Schraauwers. Beeld & Geluid is daarnaast voor filmmakers zichtbaar als partner van de jaarlijkse bijeenkomst van de hele filmsector georganiseerd door de Nederlandse Beroepsvereniging van Film- en Televisiemakers, NBF.

In de acht nieuwsbrieven voor Mediaprofessionals die we in 2022 verstuurden, deelden we aankondigingen, nieuws en terugblikken met onze ruim 1000 abonnees. De berichten inspireren de verschillende doelgroepen en tonen dat Beeld & Geluid veel meer voor hen doet dan waarvan zij de organisatie kennen.

Beeldend kunstenaar Rosella Biscotti spreekt tijdens REMIX Fest voor studenten kunstacademies

Meer dan televisie

Naast de toevoegingen van archiefmateriaal vanuit onze mediawettelijke taak, richten we ons ook op het archiveren van nieuwer media-erfgoed, zoals online media, webvideo’s en websites.

Webvideo

In 2022 zijn er in totaal 4.971 video’s geselecteerd om aan de collectie toe te voegen. De meeste video’s komen traditiegetrouw van YouTube, maar er is een flinke toename in het aantal geselecteerde video’s van TikTok en Instagram, respectievelijk 373 en 59 video’s. Met meer webvideo’s afkomstig van dit soort sociale mediaplatformen wordt de collectie van Beeld & Geluid steeds uitbundiger en diverser. Zo zijn er in dat kader plannen om video’s van het platform Twitch toe te voegen aan onze collectie.

Een bijzonder TikTok-kanaal dat wij in 2022 hebben kunnen toevoegen aan de selectielijst is dat van DJ Armin van Buuren. Met 732.300 volgers is dit het grootste TikTok-kanaal waar we in 2022 een overeenkomst mee hebben gesloten. Het kanaal is grotendeels gevuld met video’s over muziek en optredens, maar ook krijgen volgers regelmatig een kijkje in Armins persoonlijke leven, hobby’s en zijn familie.

Een kleine greep uit de podcasts die we sinds 2022 archiveren.

Overeenkomsten

In 2022 hebben we met 21 nieuwe YouTube-, TikTok-, Instagram-kanalen een overeenkomst afgesloten. In totaal heeft Beeld & Geluid nu met 144 kanalen afspraken gemaakt door middel van een overeenkomst over een jaarlijkse selectie van hun content. In het oog springende kanalen zijn die van DJ Armin van Buuren, Jade Joosten van de jongerenorganisatie van GroenLinks, docenten op TikTok Meester Jesper en Meneer Martijn en zangeres Sterre Koning.

Podcast archivering

Na een pilotfase in 2021 zijn we in 2022 gestart met het archiveren van podcasts. Het proces is deels geautomatiseerd zodat we gemakkelijk alle afleveringen van een podcast kunnen binnenhalen. Hierdoor hoeven we geen handmatige selecties te doen, wat efficiënter is en een diverser archief oplevert.

Game archivering

In 2022 is er gewerkt aan verbetering van onze zichtbaarheid in de bredere game community in Nederland. We hebben extra geïnvesteerd in het verstevigen van onze relaties met game makers en met het vergroten van de bekendheid van onze activiteiten rondom games. Dit zal er naar verwachting toe leiden dat toekomstige acquisities soepeler verlopen en dat game makers makkelijker hun weg naar ons zullen vinden.

Website archivering

In 2022 zijn we gestart met een vernieuwde manier om websites te archiveren waardoor ook interactieve websites kunnen worden bewaard en beschikbaar gesteld. Bij de Amerikaanse leverancier Archive-It bepalen we welke (interactieve) onderdelen van een website essentieel zijn om te archiveren. De site wordt inclusief al deze interactieve onderdelen zichtbaar en toegankelijk in de ‘Way Back Machine’.

Momenteel bestaat onze webcollectie uit 487 websites; dat zijn er 77 meer dan vorig jaar. Het webarchief bestond eerst nog hoofdzakelijk uit websites van tv-programma’s, productiebedrijven, radiozenders en andere omroep-gerelateerde organisaties. Inmiddels zijn hier websites aan toegevoegd uit andere categorieën zoals pers & journalistiek, mediahistorie, erfgoed, onderzoek & innovatie, educatie en Beeld & Geluid websites. Onder deze ‘collectienamen’ staan de websites opgeslagen in Archive-It.

Naam van de collectie

Acquisities

Elk jaar komen diverse bijzondere schenkingen binnen van particulieren en professionele partijen. In 2022 hebben we 146 schenkingen aangenomen, variërend van audio- en videomateriaal tot bijzondere papier- en objectencollecties.

Hieronder waren amateur beeldopnamen van alle 25 edities van De Zwarte Cross vanaf de eerste editie in 1997 en objecten- en decorontwerpen voor de bekende serie ‘De Zevensprong’, zoals De Brief en de schat.

Het afgelopen jaar is ook een aantal opmerkelijke amateurfilmcollecties verworven. We noemen hierbij graag de schenking van het Archief Twentse Textielfamilies. Het betreft drie verschillende collecties met 16mm-filmbeelden van welgestelde textielfamilies omtrent hun dagelijks leven en de textielindustrie. In de toekomst zullen naar verwachting nog meer amateurfilmcollecties van het Archief Twentse Textielfamilies naar Beeld & Geluid komen.

Heel bijzonder is de collectie amateurfilms van Willie van der Horst uit de periode 1967 tot 1989. Die collectie bestaat naast familiefilmpjes ook uit diverse speelfilmpjes, voorzien van spannende muziek. Familieleden en vrienden zijn de acteurs. Ook speciaal zijn de amateurfilms van Adolf Carré uit de jaren ‘20 tot en met ‘50. Ook deze bevatten speelfilms waarin kinderen een hoofdrol spelen. Verder omvat deze collectie mooie films over het leven op straat, de gang van zaken in een kleuterklas en in
een weverij.

Ook dit jaar zijn er weer veel analoge banden en -films gedigitaliseerd voor professionele klanten, particulieren en commerciële- en erfgoedorganisaties. Naast de digitalisering van onze eigen collectie is er ook materiaal gedigitaliseerd en beschikbaar gesteld voor tenants zoals museum Batavialand, van Oord en Bilderberg, IISG en NH Media.

4k Digitalisering

In 2022 is een licentie aangeschaft waarmee we filmmateriaal op 4k-resolutie kunnen scannen, waardoor we digitaliseringsaanvragen op een nog hogere kwaliteit kunnen behandelen. Bij twee grote documentaire projecten is dat in 2022 gebeurd: Pax Neerlandica en Moeder Suriname. Naast de feitelijke scanning staan we de makers ook bij met advies op gebied van postproductie en materiaalmanagement.

Fast Forward

Binnen het versneld digitaliseren-project ‘Fast Forward’ wordt (een deel) van de 16mm-filmcollectie op zichtkopiekwaliteit gedigitaliseerd. Daar wordt het materiaal zichtbaar voor alle vormen van hergebruik en kan het vervolgens op verzoek op hogere resolutie worden gescand. In 2022 zijn bijna zevenduizend 16mm-films op deze manier gedigitaliseerd. Het gaat om ruim 300 uur aan materiaal.

Verhuizing filmcollectie Rijswijk naar Hilversum

Eind 2022 zijn er twee nieuwe, grote vriesdepots gerealiseerd in de bestaande depots in de canyon in Hilversum. De filmcollectie van ruim 80.000 blikken uit een extern depot in Rijswijk is met een grootschalige verhuizing van 4 weken verplaatst naar Hilversum. De depots zijn met een temperatuur van -5 graden en een luchtvochtigheid van 35% klimatologisch ideaal ingericht voor preservering van onze belangrijkste kleurenfilmcollectie.

Vergunningsaanvraag stralingsobjecten

In 2022 zijn we in samenwerking met een stralingsdeskundige een vergunningsaanvraag gestart voor het kunnen beheren van radioactieve objecten in ons archief. De hoeveelheid straling die gemeten is, is niet schadelijk voor de gezondheid en blijft ruimschoots onder de hoeveelheid straling waar je dagelijks aan mag worden blootgesteld. Echter, met straling geïdentificeerde archiefobjecten mogen niet verplaatsen worden zonder toezicht van de stralingsdeskundige. Met deze vergunning zouden we deze objecten in eigen beheer mogen verplaatsen.

Marleen van der Werf, Roshan Nejal, Sanne Rovers en Hugo Huurdeman: deelnemers aan project ReFresh van filmvereniging VERS en Beeld & Geluid

Voor alle inwoners van het Koninkrijk - verkenning Suriname en Caribisch gebied

Werkbezoek aan het Caribisch gebied

In 2022 zijn we begonnen met het inventariseren van mogelijkheden om bij te dragen aan het bewaren en levend houden van media-erfgoed in Suriname en het Caribisch gebied. Hiermee willen we onze gedeelde geschiedenis toegankelijker maken voor alle inwoners van het Koninkrijk. Beeld & Geluid ging naar Suriname en de Antillen om in gesprek te gaan over hoe we het erfgoed op de eilanden kunnen veilig stellen en behouden voor de toekomst. Zo is de basis gelegd voor een programma dat de komende jaren verder ontwikkeld zal worden.

Vanaf juli 2022 reisden verschillende delegaties Beeld & Geluid medewerkers af naar Suriname, waar een ‘Memorandum of Understanding’ met het Nationaal Archief Suriname is ondertekend en de digitalisering is opgestart. Onder andere de collectie van Johan Ferrier, de eerste Surinaamse president, is gedigitaliseerd zodat het kan worden toegevoegd aan de collectie van het Nationaal Archief Suriname.

In november 2022 bracht een delegatie gedurende een week een werkbezoek aan het Caribisch gebied. Tijdens het bezoek zijn Sint Maarten, Curaçao en Aruba bezocht en is middels een serie gesprekken de situatie aldaar in kaart gebracht met als doel de overige eilanden op een later moment te bezoeken en een structurele samenwerking op te zetten. Dankzij de openheid van de ontmoetingen en de betrokkenheid van de contacten ter plaatse was het een nuttige en aangename reis.

Beeld & Geluid wil meer samenwerken met bibliotheken om mensen niet alleen online maar ook op locatie met onze collectie en expertise in aanraking te laten komen. Zo geven we, ongeacht leeftijd, geografie, opleiding of culturele achtergrond, ieders leven in media betekenis. De overname van Muziekweb, samenwerkingspartner van bijna alle openbare bibliotheken in Nederland, heeft ons (versneld) deze mogelijkheid gegeven. Op 1 juni is de nieuwe doelgroep bibliotheken officieel gestart.

Op 1 januari 2022 was het zover: Muziekweb en Beeld & Geluid zijn gefuseerd. Dat wil zeggen dat de fusie juridisch heeft plaatsgevonden en het personeel nu officieel in dienst is bij Beeld & Geluid. Om de belangrijke en omvangrijke dienstverlening van Muziekweb te continueren hebben zij afgelopen jaar voornamelijk nog als een losstaande eenheid gefunctioneerd. Op de achtergrond werd ondertussen hard gewerkt aan de voorbereidingen van de integratie van collecties en werkwijzen en het nauwkeurig in kaart brengen van de Muziekweb-collecties. We zijn er trots op dat de dienstverlening, ondanks het vertrek van een aantal medewerkers, gedurende het hele jaar zonder problemen heeft gefunctioneerd.

Muziekweb kenmerkte zich doordat het met een relatief kleine club mensen jarenlang heeft zorggedragen voor een fantastische en tevens enorme fysieke en digitale collectie - de grootste en meest diverse van Europa. Deze unieke collectie moet wel een goede plek vinden, zowel fysiek als digitaal. Voorlopig blijft de oude depotfunctie in Rotterdam bestaan en is de fysieke muziekcollectie aldaar onderdeel geworden van een groter depotvraagstuk vanuit Beeld & Geluid, dat we in september samen met een extern bureau hebben opgepakt.

De digitale collectie van Muziekweb vraagt om een geheel nieuwe aanpak. Die collectie maakt nu nog gebruik van een door Muziekweb zelf ontwikkelde software. Het afgelopen jaar hebben we deze software op codeniveau in kaart gebracht om in geval van calamiteiten in te kunnen grijpen. Dit omvangrijke project is inmiddels succesvol afgerond. Verder is er een Pentest uitgevoerd en zijn testresultaten gebruikt om de ICT-infrastructuur van Muziekweb op Beeld & Geluid-veiligheidsniveau te brengen.

Naast goede zorg voor de fysieke en digitale collectie, vraagt deze tijd om een nieuwe dienstverlening. De nieuwe inhoudelijke koers bestaat uit meer focus op de bibliotheek en haar gebruikers. Verder zetten we de collectie sterker in de etalage: niet alleen nieuwe releases maar ook andere parels krijgen aandacht. Tot slot willen we meer context bieden bij de collectie: denk aan bladmuziek, de audiovisuele collectie van Beeld & Geluid, events of verbindingen tussen boek en muziek.

Nieuw onderzoek, deels uitgevoerd en deels voorbereid voor 2023, levert belangrijke input voor dienstverlening. In samenwerking met de UvA is onderzoek gedaan naar de gebruikersbehoefte van 18-25 jarigen en er is een gebruikersonderzoek uitgevoerd op Muziekweb.nl. Uit eerste verkenningen met bibliotheken blijkt dat zij diensten vooral waarderen als dit bijdraagt aan lokale verbinding, ontmoeting of ontwikkeling. Daaruit volgt onder andere de keuze om lokale muziek een grotere rol toe te kennen binnen Muziekweb.nl.

Marketing en communicatie zijn belangrijk om (potentiële) gebruikers bekend te maken met onze diensten en hen aan ons te binden. In 2022 is een start gemaakt met de marketingstrategie en die wordt begin 2023 afgerond, zodat we weten wat nodig is om de bekendheid van de dienstverlening volgend jaar een boost te geven.

Kort samengevat is 2022 voor Muziekweb een voorbereidingsjaar geweest dat nodig was om in 2023 van een echte integratie te kunnen gaan spreken. Er is een start gemaakt in de optimalisatie en ontwikkeling van diensten die de eindgebruiker en de bibliotheek zullen doen uitzingen, vrij naar een van ABBA’ s grote hits: “Thank you for the music, the songs I’m singing. Thanks for all the joy they’re bringing. Who can live without it? I ask in all honesty. What would life be?” En daar zijn wij het volkomen mee eens.

Project ‘Nieuws Lokaal’

Beeld & Geluid Onderwijs is er voor leerkrachten en docenten die voorop willen lopen in digitale geletterdheid en burgerschap. Die het leven van hun leerlingen, studenten, collega’s en zichzelf in media willen versterken. Onze experts werken daarom samen aan een modern en populair educatief aanbod op het gebied van leren mét en óver media. Zo dragen we met z’n allen bij aan een pluriforme, creatieve en democratische samenleving.

Het jaar 2022 stond voor de doelgroep Onderwijs in het teken van het vergroten van onze impact. Allereerst versterkten we onze interne samenwerking zodat we ons als Beeld & Geluid met één verhaal en één totaalaanbod konden presenteren aan scholen en partners.

Na twee jaar corona met verscheidene lockdowns voor het onderwijs was het tijd om in 2022 de strategie van onze producten en diensten voor het onderwijs aan te scherpen. Er ligt nu een duidelijke en solide basis voor de toekomst die uit de volgende vijf speerpunten bestaat: educatieve innovatie, kruisbestuiving op het gebied van Leven Lang Leren in Media, digitale transformatie, pluriformiteit, en naamsbekendheid.

Twee speerpunten lichten we iets verder toe. Zo hebben we het voor het speerpunt ‘naamsbekendheid’ in de tweede helft van 2022 een nieuwe marketingstrategie en contentkalender ontwikkeld. Op basis waarvan we de content en de navigatie op de website hebben vernieuwd. Zo werken we aan onze bekendheid als huis voor leren met en over media, mediawijsheid en nieuwswijsheid voor het onderwijs. Voor het speerpunt ‘pluriformiteit’ formuleerden we in 2022 een heldere strategie en plan van aanpak om ons aanbod en ons eigen team diverser, inclusiever en gelijkwaardiger te maken.

Onderwijs Online en beeldengeluidopschool.nl

Het onderwijs in Nederland maakt een digitale transformatie door. Digitale infrastructuren bieden gemakkelijk toegang tot onze unieke collecties als beeldengeluidopschool.nl, waarin docenten toegang hebben tot meer dan 150.000 programmatitels die speciaal voor het onderwijs zijn geselecteerd.

Toegang alleen is geen garantie voor meer gebruik. Want de verwachtingen zijn hoog in deze tijden van onmiddellijk voldoening willen en naadloze dienstverlening verwachten. Om relevant te blijven is het belangrijk dat we in de onderwijsportal het tempo van digitale transformatie in het onderwijs bijhouden. Dit is in het afgelopen jaar niet voldoende gelukt. Dat is voornamelijk te verklaren door een belangrijke DAAN update, die op de Onderwijs Media Portal leidde tot “trage en vage” zoekresultaten. Dit had effect op de aantallen bezoeken en de waardering van de kwaliteit van de online dienstverlening.

Verbeterde dienstverlening

Team Onderwijs Online heeft adequaat op deze ontwikkelingen gereageerd en de online dienstverlening voor docenten en leerlingen verbeterd. We vergaren nu meer data over bezoeken op de portal én het gebruik van de collectie via het Lessonup kanaal, waarvan het gebruik in de loop van het jaar gestaag groeide. Dit bevestigd de aanpak om in cocreatie mediafragmenten aan te bieden aan docenten en hun leerlingen.

Samen met de vakverenigingen van docenten Maatschappijleer, Geschiedenis, Nederlands, Economie en Aardrijkskunde in het voortgezet onderwijs selecteren we Mediafragmentenlijsten. Dit zijn selecties die we op basis van de input van de docenten samenstellen en actualiseren gedurende het schooljaar. Deze nieuwe en vraaggestuurde propositie is goed ontvangen door de doelgroep, getuige de reacties:

Inspelen op de actualiteit en de vraag

Onderwijs Online maakt sinds 2022 deel uit van de regeling Impuls Open Leermateriaal, vanuit het Nationale Groeifonds. In dit samenwerkingsverband met onder andere SLO (landelijk expertisecentrum voor het curriculum), Kennisnet en tal van onderwijsinstellingen willen we de digitalisering van het onderwijs een kwalitatieve impuls geven. Met name als het gaat om het aanbieden en de vindbaarheid van online media voor het voortgezet onderwijs. Beeld & Geluid organiseerde in dit kader een eerste activiteit: een Zoektermen Hackathon met 30 deelnemers tijdens een docentenconferentie van de Hogeschool Utrecht en de Gooise Scholen Federatie.

In 2022 bleven docenten elkaar vinden en tippen via de beeldengeluidopschool.nl socials die gestaag blijven groeien. Zij publiceerden redactionele content over actuele thema’s, zoals moderne slavernij bij het WK voetbal in Qatar en Paarse Vrijdag.

Verder zetten we de samenwerking voort met Passionate Bulkboek: dé partij in het onderwijsveld op het gebied van leesbevordering. Wij selecteren mediafragmenten bij de boeken die aandacht krijgen tijdens hun docentendagen, boekenclubs op scholen en leerlingjury’s in verschillende categorieën. De mediafragmenten geven zo tienduizenden leerlingen ‘Beeld & Geluid bij je boek’ wat hen helpt om voor een bepaald boek te kiezen en er nog meer van te genieten.

Initiatieven rondom Prijzen

Om aan docenten in Nederland te laten zien wat er allemaal mogelijk is met de media uit ons archief, werken wij samen met een tweetal prijzen. Voor het vak Nederlands is dit de Libris Literatuurprijs en zelf hebben wij de Media Onderwijs Prijs in het leven geroepen. Deze competities inspireren andere docenten om hun lessen te verrijken met mediafragmenten uit ons archief. Wij zien in de periode rondom de bekendmaking van de prijzen een piek in het gebruik op de portal.

De Libris Literatuur Prijs en de docentenopleiding Nederlands van de Hogeschool Windesheim sloten zich aan bij het project ‘Beeld & Geluid Bij Je Boek’ met het format #DEZIN. Student-docenten ontwikkelen bij de longlist van de Libris Literatuur Prijs korte podcasts ter illustratie en duiding bij de boektitels. Deze docenten zochten naar relevante audio- & videofragmenten uit beeldengeluidopschool.nl en verrijkten zo hun online lessen Literatuur met archiefmateriaal. De lessen van de twintig longlistboeken werden samen ruim 1200 keer bekeken en bijna 350 keer werden ze door docenten als volledige les gegeven.

De tweede editie van de Media & Onderwijs Prijs Digitale Didactiek was een succes. De prijs trekt de aandacht onder innovatieve creatieve docenten die graag met digitale media hun lessen verrijken. We ontvingen 33 inzendingen, een verdubbeling ten opzichte van 2021. Met een succesvolle LinkedIn-advertentiecampagne creëerden we bovendien zichtbaarheid onder ruim 159.000 onderwijsprofessionals voor beeldengeluidopschool.nl en de prijs.

De bekendmaking van de winnaar vond plaats tijdens een live podcastopname van de populaire Onderwijs podcastmaker Tjip de Jong. De feestelijke uitreiking werd gevierd tijdens een door Lessonup gesponsord winnaarsdiner, waar digitale onderwijspioniers ervaringen en vooral ideeën uitwisselden. Het gehele nominatietraject van deze prijs en alle positieve reacties na afloop heeft ons bevestigd dat er behoefte is aan een podium en kennisdeling voor onderwijspioniers die graag met media hun lessen willen verrijken.

Winnaars Media Onderwijs Prijs

Onderwijsworkshops

Het team Onderwijs Onsite ontwikkelt en geeft workshops op het gebied van mediawijsheid aan leerlingen en studenten van 8 tot 24 jaar. Onze museumdocenten geven deze workshops in onze musea in Hilversum en Den Haag en op locatie bij scholen. Het jaar startte met een coronalockdown in het onderwijs waardoor veel onderwijsactiviteiten niet door konden gaan. Desondanks hebben we met het fysieke aanbod vele duizenden leerlingen bereikt. Een resultaat waar we erg trots op zijn en waarmee we een positieve impact op leerlingen
realiseerden.

In 2022 gaven we 359 workshops, trainingen en masterclasses. We bereikten 10.504 leerlingen, studenten, leerkrachten en docenten met ons onsite aanbod. Dit is bijna een verdubbeling ten opzichte van het aantal in 2021 (5.751 leerlingen).

We ontvingen 5.196 deelnemers (49%) bij Beeld & Geluid in Hilversum en ook de workshops in Den Haag waren opvallend populair. Bijna een kwart van de workshops (2.381 deelnemers) werd daar gevolgd. Beeld & Geluid Den Haag heeft een goede band met lokale partners. Zo heeft de Haagse organisatie Cultuurschakel, die scholen adviseert over het cultuuraanbod in Den Haag, de Beeld & Geluid workshops in hun aanbod opgenomen. Verder biedt het Filmhuis Den Haag samen met Beeld & Geluid een duo-programma aan voor het onderwijs: hierin bekijken de scholieren een film in het Filmhuis en volgen ze de workshop De Grens van de Grap, waarin zij nadenken over het belang van satire voor een vrije en open samenleving. Door de samenwerking met deze organisaties vinden steeds meer docenten en leerlingen de weg naar Beeld & Geluid Den Haag. Een mooi resultaat van de band met deze lokale partners.

Ook buiten Beeld & Geluid bereikten we duizenden deelnemers met onze workshops op locatie, in totaal goed voor nog eens kwart van het aantal workshops. We reisden van Limburg tot Groningen voor Masterclasses Medialogica en sloten met de workshops Newsroom en #InfluenceMe aan bij thema-weken op scholen. In de workshop #InfluenceMe leren leerlingen en studenten hoe verleidingstechnieken op (sociale) media werken. Tijdens de workshop Newsroom komen zij meer te weten over hoe nieuws gemaakt wordt. Met de workshops bereikten we 2.927 leerlingen.

We ontvingen 5.196 deelnemers (49%) bij Beeld & Geluid in Hilversum en ook de workshops in Den Haag waren opvallend populair. Bijna een kwart van de workshops (2.381 deelnemers) werd daar gevolgd. Beeld & Geluid Den Haag heeft een goede band met lokale partners. Zo heeft de Haagse organisatie Cultuurschakel, die scholen adviseert over het cultuuraanbod in Den Haag, de Beeld & Geluid workshops in hun aanbod opgenomen. Verder biedt het Filmhuis Den Haag samen met Beeld & Geluid een duo-programma aan voor het onderwijs: hierin bekijken de scholieren een film in het Filmhuis en volgen ze de workshop De Grens van de Grap, waarin zij nadenken over het belang van satire voor een vrije en open samenleving. Door de samenwerking met deze organisaties vinden steeds meer docenten en leerlingen de weg naar Beeld & Geluid Den Haag. Een mooi resultaat van de band met deze lokale partners.

Ook buiten Beeld & Geluid bereikten we duizenden deelnemers met onze workshops op locatie, in totaal goed voor nog eens kwart van het aantal workshops. We reisden van Limburg tot Groningen voor Masterclasses Medialogica en sloten met de workshops Newsroom en #InfluenceMe aan bij thema-weken op scholen. In de workshop #InfluenceMe leren leerlingen en studenten hoe verleidingstechnieken op (sociale) media werken. Tijdens de workshop Newsroom komen zij meer te weten over hoe nieuws gemaakt wordt. Met de workshops bereikten we 2.927 leerlingen.

De steun van Fonds21 maakte dit voor een groot deel mogelijk. Door hun bijdrage aan het mobiel en interactief maken van ons aanbod waren we in staat om veel Nederlandse kinderen mediawijzer te maken met onze workshops.

De populairste workshop in 2022 was Fake News. Deze workshop, ontwikkeld in samenwerking met DROG, bleek in 2022 relevanter dan ooit en werd dit jaar 160 keer geboekt. Tijdens deze workshop ontdekken leerlingen en studenten de mechanismen achter nepnieuws.

Museumdocent Yves Eijck geeft een workshop

De Masterclass Medialogica was met 50 boekingen ook populair. Het televisieprogramma Medialogica van omroep HUMAN ontrafelt hoe scheve verhoudingen tussen beeld en werkelijkheid tot stand komen. In de masterclass, samen met HUMAN ontwikkeld, gaan de studenten als onderzoeksjournalisten in groepjes aan de slag met het analyseren van een grote gebeurtenis in het nieuws.

Waardering

Gedurende het jaar vragen wij deelnemende leerkrachten, docenten en begeleiders naar hun waardering van ons aanbod. In 2022 werd ons aanbod gemiddeld beoordeeld met een 8,0. Slechts 1 op de 20 respondenten gaf ons een score die lager was dan een 7,0. Ruim 20 procent gaf ons een 9 of een 10. De belangrijkste aspecten van ons aanbod die goed gewaardeerd worden zijn de interactiviteit en de balans tussen theorie en praktijk. Ook de kunde en het enthousiasme van onze museumdocenten worden als zeer positief ervaren.

Educatieve Innovatie

Om als aanbieder binnen het onderwijs voorop te blijven lopen is het belangrijk om aanbod te blijven (door)ontwikkelen.

Zo werden in 2022 voor de workshops Newsroom, #InfluenceMe en Grens van de Grap interactives ontwikkeld met Kiss The Frog die het theoriedeel van de workshop tot leven laten komen. Op tablets kruipen leerlingen in de huid van een influencer om de morele afweging van een sponsordeal te maken, maken ze hun eigen voorpagina van een krant en zoeken ze de grens van grappen op. Deze interactives passen ook nog eens bij de zones van het nieuwe Mediamuseum, waardoor een educatieve brug tussen workshops en het museum ontstaat.
Dit werd mede mogelijk gemaakt door de steun van Fonds 21.

Met steun van het SIDN fonds en in samenwerking met SETUP werd een pilot ontwikkeld van de workshop Baas in Eigen Bubbel. In deze workshop worden leerlingen zich bewust van de data die zij online achterlaten en wat daarmee kan gebeuren. In 2022 is besloten om deze pilot voort te zetten in de ontwikkeling van een volledig nieuwe workshop. Deze wordt in de loop van 2023 gelanceerd.

Daarnaast staken we het afgelopen jaar veel werk in het ontwikkelen van de educatieve app die onderwijsgroepen gebruiken tijdens museumbezoek. Samen met Studio Kloek werd een applicatie ontwikkeld die ervoor zorgt dat Onderwijsgroepen samen met een avatar leren op hun eigen niveau, terwijl we ook de bezoekersspreiding optimaliseren.

Nieuwe leslokalen en docenten

Nog voordat het nieuwe mediamuseum in 2023 zou worden geopend, openden we in 2022 al twee nieuwe onderwijsruimtes voor ons aanbod aan scholen. In totaal hebben we hiermee de beschikking over vier ruimtes: drie in Hilversum en één in Den Haag. Zo sorteerden we al voor op de opening van het museum en zijn we klaar om nog meer scholen te ontvangen. De museumdocenten en het museumteam werkten nauw samen om de ruimte mooi en functioneel in te richten.

We hebben nu de beschikking over state-of-the-art apparatuur, een green screen, mooie grote schermen, voldoende kastruimte, tafels en comfortabele stoelen. Nu we meer ruimte tot onze beschikking hebben, was het ook nodig om de pool van museumdocenten te vergroten. Wij zijn erin geslaagd om eind 2022 vijf nieuwe gekwalificeerde en enthousiaste freelance docenten aan te trekken die ons bij de verwachte groei van het aantal workshops in 2023 zullen ondersteunen.

Workshopruimte

SMILES

Samen met Nederlandse, Belgische en Spaanse bibliotheken, mediawijsheidorganisaties en onderzoeksinstituten werkten we in 2022 aan het EU-project SMILES. Het doel van dit programma is om jongeren te leren hoe zij desinformatie herkennen, weerbaarheid ontwikkelen en verspreiding van desinformatie tegen kunnen gaan. We leidden in Nederland leerkrachten en bibliothecarissen op via een ‘train de trainer’ aanpak. Zo kunnen zij zelf workshops over desinformatie geven aan jongeren van tussen de 12 en 15 jaar. Op deze wijze maken we ons aanbod schaalbaar en maken we nog meer jongeren mediawijs. Het project loopt door in 2023.

Marketing en Communicatie

Van 14 t/m 18 maart 2022 organiseerden we voor het eerst de Week van de Nieuwswijsheid. voor onderwijsprofessionals Tijdens die week willen we laten zien hoe vrije pers en democratie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en hoe dat werkt. Gedurende de week waren er vier online masterclasses: onder meer met Ester Gould, bekend van documentaireseries als ‘Klassen’ en ‘Schuldig’, Nel Ruigrok, media-analist en docent aan de Erasmus Universiteit voor de master Media en Journalistiek en Jeugdjournaal verslaggever Bart Tuinman. Via sociale media, de onderwijsnieuwsbrief en een advertentiecampagne op LinkedIn, creëerden we zichtbaarheid voor het event onder zo’n 12.000 onderwijsprofessionals.

Verder stond 2022 voor een belangrijk deel in het teken van een nieuwe lange termijn marketingstrategie. Een eerste belangrijke stap is eind 2022 gezet, door de herinrichting van de onderwijspagina’s op de website beeldengeluid.nl. Door structuur en inhoud te verbeteren is het onderwijsaanbod van Beeld & Geluid beter vindbaar op internet en ‘landen’ bezoekers beter op onze website. Doel is dat dit leidt tot meer workshopboekingen en meer bezoekers op beeldengeluidopschool.nl.

Partners: samenwerken aan een mediawijze generatie

In onze missie om een bijdrage te leveren aan een pluriforme, creatieve en democratische samenleving werkten we samen met diverse partners. Enkele educatieve innovaties in ons aanbod zouden niet mogelijk zijn geweest zonder de belangrijke bijdragen van Fonds 21, SIDN fonds, VSBfonds en Stichting Zabawas. Door deze belangrijke bijdragen waar wij hen zeer erkentelijk voor zijn, konden we een educatieve museum app ontwikkelen, workshops voorzien van moderne interactives en tablets voor leerlingen aanschaffen.

Met partners als Studio Kloek, SETUP, Kiss The Frog, DROG en omroep HUMAN creëerden we applicaties, ontwikkelden we workshops, maakten we ons aanbod interactiever en ontwikkelden we analoge oplossingen voor digitale problemen. Op deze manier is ons aanbod altijd in ontwikkeling om zo goed mogelijk aan te sluiten bij onze dynamische doelgroep.

Vanuit onze positie als kernpartner en penvoerder van het Netwerk Mediawijsheid leverden we vanuit de doelgroep Onderwijs bijdragen aan de totstandkoming van beleid en activiteiten. Zo droegen wij bij aan de Week van de Mediawijsheid met onder andere de ‘Hoe mediawijs ben jij-test’ voor docenten. En werkten wij mee aan de campagne rond het spel MediaMasters, waarbij scholen strijden om de titel “Meest mediawijze klas van Nederland’. Dit jaar werden de opnames voor de MediaMasters-film in en rond Beeld & Geluid gemaakt en ook de twee premières van de Mediamasters-film vonden bij Beeld & Geluid plaats. Zo maakten wij onze naam als clubhuis van de Mediawijsheid ook in 2022 waar.

Wij intensiveerden de samenwerking met het hoger onderwijs, in het bijzonder met lerarenopleidingen en pabo’s. We ontwikkelden nieuw aanbod voor student-docenten over mediawijsheid in de vorm van gastcolleges op de hogescholen zelf en dagprogramma’s in Hilversum. We werkten ook in ander verband met hogescholen samen: van participatie in onderzoek tot bijzondere stageprojecten. We zijn verheugd over de samenwerking met Hogeschool Windesheim, Hogeschool Utrecht, Hogeschool Saxion, Haagse Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam en ArtEZ..

Op het gebied van onderwijs werkten we verder samen met de Koninklijke Bibliotheek, LessonUp, Impuls Open Leermateriaal (Nationaal Groeifonds), SLO, Kennisnet, Fundación Goteo/Platoniq en Media and Learning Association. Op het gebied van media en cultuur werkten we samen met Omroep Human, Jeugdjournaal, Libris Literatuurprijs, Filmhub Midden, Cultuurschakel Den Haag, Filmhuis Den Haag, Filmhub Midden en Passionate Bulkboek.

Pandora: onderzoek naar verspreiding desinformatie onder jongeren

Wij treden naar buiten met het media-erfgoed dat zich in ons archief bevindt en activeren zo de waarde van dit erfgoed. Wij stimuleren het gebruik van (onze) unieke collecties voor het maken en vertellen van nieuwe verhalen. Als partner in de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed promoten we de inzet van innovatieve digitale middelen zodat die nieuwe verhalen makkelijk hun publiek vinden binnen het almaar uitdijende medialandschap. Als partner binnen de nationale onderzoeksinfrastructuur voor de geesteswetenschappen zorgen we ervoor dat onze erfgoedcollecties optimaal toegankelijk worden voor wetenschappelijk onderzoek. Voortbouwend op dit stevige fundament groeien we komende jaren verder uit als onmisbare expert, partner, en aanjager van het gebruik en hergebruik van media-erfgoed.

Kennis vermenigvuldigen door te delen; onze onderzoeksagenda’s

Onderzoeksagenda Nieuwswijsheid

Beeld & Geluid profileerde zich dit jaar op verschillende manieren als kennisinstelling op het gebied van nieuwswijsheid.

Allereerst als penvoerder van BENEDMO, de Belgisch-Nederlandse hub van het European Digital Media Observatory. BENEDMO zet zich in voor het versterken van het media eco-systeem in zowel België als Nederland en Beeld & Geluid positioneert zich hier binnen als een stevige en betrouwbare speler in de aanpak van desinformatie. De hub organiseerde in 2022 onder meer een zogenaamde factcheckmarathon rond de gemeenteraadsverkiezingen, in samenwerking met ANP, Universiteit Leiden en het journalistiek onderzoeksplatform Pointer.

In het najaar lanceerde Beeld & Geluid het project PANDORA, samen met Trollrensics, Maastricht University en de journalistieke redactie van de KRO-NCRV. Met steun van het SIDN fonds werken we binnen het PANDORA-project aan software waarmee journalisten algoritmen van social mediaplatforms kunnen onderzoeken om zo meer inzicht te krijgen in de verspreiding van desinformatie. Tevens doen we onderzoek naar mogelijkheden om het publiek weerbaarder te maken tegen de invloed van desinformatie. De resultaten hiervan worden gedeeld met de academische gemeenschap en beleidsmakers.

Beeld & Geluid is coördinator van het Europese project MediaNumeric. Met het project bieden we studenten media- en communicatiestudies de theoretische kennis en vaardigheden die nodig zijn om de kansen van datagestuurde journalistiek te benutten. In 2022 werden door het MediaNumeric trainingsprogramma cursussen aangeboden in Nederland en Frankrijk met onder meer de CLARIAH Media Suite als onderdeel van het trainingsprogramma.

De tweede editie van de cursusreeks Data als Kans is in 2022 met succes afgerond. Twintig journalisten van uiteenlopende nieuwsmedia hebben aan de hand van uiteenlopende casussen meer kennis opgebouwd en uitgewisseld over datagedreven journalistiek. Data als Kans ontvangt steun van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. De derde editie van Data als Kans is eveneens in 2022 gestart.

Binnen het project SMILES, een mediawijsheidproject dat jongeren helpt om nepnieuws te bestrijden, is een trainingsprogramma ontwikkeld en uitgevoerd in scholen en bibliotheken in Nederland, Spanje en België, gericht op scholieren tussen de 12 en 15 jaar. In 2023 zal het project worden afgerond met een rapport over de effectiviteit van de SMILES-aanpak.

In 2022 zijn twee nieuwe projecten van start gegaan rond het thema desinformatie: Retina en NewsArcade. Het project Retina heeft als doel burgers weerbaarder te maken tegen desinformatie door bestaande instrumenten hiervoor online bijeen te brengen in een zogenaamde Routekaart. Binnen het project NewsArcade - Seriously Play the News wordt een nieuwe tool ontworpen tegen desinformatie in de vorm van een educatief spel dat de nieuwsconsumptie van het publiek kritisch onder loep neemt.

Onderzoeksagenda toegang tot collecties

Beeld & Geluid en het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) zijn partners in het in november gestarte Europese onderzoeksproject TransMIXR. TransMIXR ontwikkelt technologieën die het voor professionals in de creatieve industrie mogelijk maken om nieuwe producties te creëren in eXtended Reality (XR). Het project wordt gefinancierd uit het Horizon Europe-programma van de Europese Commissie en wordt gecoördineerd door de Technological University of the Shannon (TUS) in Ierland. In onze zogeheten Living Labs zal TransMIXR vier pilots ontwikkelen waarin te zien is hoe toekomstige media-ervaringen tot leven komen. Deze pilots bestrijken vier domeinen binnen de culturele en creatieve industrie: nieuwsmedia (een pilot gecoördineerd door het Franse persbureau AFP), omroepen (RTV SLO en TG4), podiumkunsten (SATORE) en cultureel erfgoed (Beeld & Geluid).

Begin januari werd het Position Paper ‘De Kunst van AI voor Iedereen: De verbindende kracht van cultuur en media’ aangeboden aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). In dit paper schetsen diverse instellingen de potentie van AI-toepassingen om daarmee innovatie op dit gebied voor de cultuur- en mediasector in Nederland te bevorderen. De Nederlandse AI Coalitie heeft verder in samenwerking met de Topsector Creatieve Industrie afgelopen zomer de Nationale AI Cursus voor Creatieve Industrie in Teylers Museum te Haarlem gelanceerd. Dit is een online gratis AI-cursus voor culturele en creatieve professionals.

Verbinden en vertellen: de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed

De Nationale Strategie Digitaal Erfgoed beschrijft hoe erfgoedcollecties digitaal verbonden kunnen worden om zo diverse verhalen met en over ons erfgoed te kunnen vertellen.

Campagne Geheugen van Nederland in 2022

Geheugen van Nederland is een online platform waarop verhalen worden verteld met hulp van digitaal erfgoed. Meer dan 175 erfgoedorganisaties, waaronder Beeld & Geluid, hebben sinds de lancering in 2020 digitale collecties en verhalen aangedragen. In 2022 zijn onder meer de thema’s Familie, Nepnieuws, Reizen en Flora & Fauna toegevoegd. In 2022 heeft Geheugen van Nederland 185 verhalen gepubliceerd op Facebook en Instagram en 52 verhalen op de site geheugenvannederland.nl. Op de socials heeft dat voor 5,7 miljoen contactmomenten gezorgd. Het totaal aantal volgers nam met 5.000 volgers toe tot 34.060. Dat is 17,2% meer ten opzichte van afgelopen jaar.

Kennisplatforms en digital scholarship

Ons publicatieplatform wordt continu gevoed met wetenschappelijke artikelen, whitepapers, en andere publicaties waaraan Beeld & Geluid meewerkt. Van de open access journals die Beeld & Geluid publiceert - te weten: VIEW Journal of European Television History and Culture en Tijdschrift voor Mediageschiedenis - verschenen afgelopen jaar van elk twee nieuwe edities.

Vakgenoten en andere professionals van binnen én buiten het brede AV-erfgoedveld kwamen in juni in Hilversum samen tijdens het AVA_Net Symposium met als titel ‘Op de radar: AV-erfgoed als bron in de nieuwe werkelijkheid.’ Ook door het jaar heen organiseren we regelmatig (online) kennissessies voor de AV-erfgoedprofessional om zo de connectie met het netwerk levendig te houden en het netwerk te ondersteunen bij hulpvragen over thema’s als AVG voor archieven. De goed gelezen AVA_Net nieuwsbrief verscheen maandelijks, de online Kennisbank werd continu aangevuld en de website is vernieuwd.

Wij investeren in het vergroten van de kennisbasis binnen de erfgoedsector. Zo ontwikkelen we samen met partners ICCROM en AVP een nieuwe cursusreeks rondom digitalisering en duurzame toegang gericht op mid-career professionals met de titel ‘Sustaining Digital Heritage’. Komende jaren zullen tientallen professionals uit alle delen van de wereld deze cursus volgen. Als onderdeel van deze cursus lanceerden we een zogenaamde ‘self assessment’ tool, waarmee erfgoedinstellingen eenvoudig kunnen onderzoeken hoe ver ze staan in hun digitale transformatie en wat er nodig is om verder te professionaliseren. Met partner binnen het InDICEs lanceerden we een online cursusreeks voor voor erfgoedinstellingen. Deze cursusreeks, met de titel ‘Developing Digital Transition Strategies for Cultural Heritage Institutions’ wordt door gevolgd door honderden studenten en erfgoedprofessionals uit heel Europa gevolgd.

Experimentele onderzoeksomgeving

Aan de hand van projecten zoals CLARIAH, Homed, VisXP, TwiXL, OHSmart en Sane is in 2022 de basis van de Experimentele onderzoeksomgeving verder verstevigd, specifiek op drie terreinen: de data-infrastructuur, en ingest van diverse bronnen en mediatypen en het borgen van datakwaliteit. Zo werken we verder aan het beschikbaar stellen van erfgoeddata aan onderzoekers via omgevingen zoals de CLARIAH Media Suite, of te koppelen aan andere data sets.

Met de doorontwikkeling van de experimentele onderzoeksomgeving maken we het steeds makkelijker om verkenningen uit te voeren rond technische vraagstukken bijvoorbeeld over het gebruik van AI algoritmes of de inzet van Linked Open Data. Dat doen we in onder meer projecten als AI4Media, Polifonia en BENEDMO, en vanuit een inhoudelijk perspectief zoals in de projecten MediaOorlog en Re-Frame.

Binnen bovengenoemde doorontwikkeling van de experimentele infrastructuur werken we ook aan het versterken van nationale data-infrastructuren. Bijvoorbeeld via het publiceren van (linked) open data en die beschikbaar te stellen aan partijen in ons netwerk, bijvoorbeeld aan het Netwerk Oorlogsbronnen. Zo wordt het mogelijk voor eindgebruikers van het platform Oorlogsbronnen honderden videos uit het Beeld & Geluid archief te doorzoeken. Daarnaast dragen we we bij aan samenwerken rond centrale diensten, zoals registraties van datasets (datasetregister.netwerkdigitaalerfgoed.nl) of tools (tools.clariah.nl).

Vanuit bestuurlijke betrokkenheid bij CLARIAH hebben we gewerkt aan de positionering van erfgoedcollecties als belangrijke assets voor academisch onderzoek, wat heeft geleid tot een gezamenlijk CLARIAH-NDE Symposium. Ook is de eerste muziekcollectie van Beeld & Geluid (Muziekopnamen Zendgemachtigden) beschikbaar gesteld als linked data en gekoppeld aan externe bronnen zoals Wikidata en Discogs. Deze dataset kan gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek en netwerkactiviteiten.

In 2022 is hard gewerkt aan het schrijven van de projectaanvraag voor het vervolg van CLARIAH, als onderdeel van de Nationale Roadmap Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur (GWI) van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Born digital erfgoed en netwerkvoorzieningen

Over de afgelopen tien jaar hebben we de nodige stappen gezet om nieuwe digitale formaten te laten instromen in het archief. Zo beheert Beeld & Geluid nu een collectie webvideo’s, websites, computergames en is er een start gemaakt met een collectie TikTok-video’s. De audiovisuele wereld om ons heen staat niet stil en voor complexere formaten zoals Virtual Reality en andere immersieve mediavormen bestaan nog weinig gestandaardiseerde oplossingen. In samenwerking met partners als de Preserving Immersive Media Group, Digital Preservation Coalition, studenten van de masteropleiding Presentation & Preservation of the Moving Image en de Reinwardt Academie, is kennis samengebracht op een kennisplatform: The Preserving Immersive Media Knowledge Base. Hierop is kennis te vinden van initiatieven over de gehele wereld over het bewaren van immersieve mediaformaten.

Het innovatielab-project ‘Living Lab Open Cultuurdata’ is in 2022 van start gegaan. Het project ontwikkelt een platform om onder meer streams van podia en festivals bijeen te brengen en op te slaan in de Beeld & Geluid archiefdienstverlening. Open Cultuurdata organiseerde verder een tweedaagse hackathon tijdens de Dutch Design Week, waar gewerkt werd aan een concept om het grote aanbod aan culturele evenementen in Nederland te verzamelen en makkelijk vindbaar te maken. Partijen als Public Spaces, Waag, de NPO, Tetem, InScience, Pakhuis de Zwijger, Dutch Composers Now en STRP hadden hun data vrijgegeven voor deze hackathon.

Het initiatief Dutch Collections for Europe (DC4EU) heeft als doel data dichter bij de bron op te halen, om zo meer efficiënte en actuele informatie en collecties aan digitaal erfgoedplatform Europeana aan te bieden. In samenwerking met NDE en Europeana is hier in 2022 een plan van aanpak voor opgesteld.

Communities bij contextualisering en duiding

Beeld & Geluid is een partner in het New European Bauhaus initiatief: een Europees initiatief om de klimaatdoelen uit de Green Deal niet alleen vanuit duurzaamheid, maar ook cultureel oogpunt te verwezenlijken. Daarom nodigden we samen met Leiden European City of Science en Leiden Shorts Film Festival filmliefhebbers uit om de kunst van analoge film te vieren tijdens Tactile Memory - The Revival of Analogue Filmmaking in juni. Dit event was een officieel side-event van het New European Bauhaus Festival.

In januari vond in Hilversum de kick-offbijeenkomst plaats van het Knooppunt Oral History ‘Sprekende geschiedenis’. Tijdens de bijeenkomst vond een rondetafelgesprek plaats met deskundigen van verschillende disciplines. Zij bespraken de stand van zaken op het gebied van oral history, hun toekomstverwachtingen en wenselijke ontwikkelingen op dit gebied. Verder vond in oktober het symposium ‘Oral history voor iedereen’ plaats in Den Haag, georganiseerd in samenwerking met OPEN (platform voor erfgoedorganisaties), Erfgoedvrijwilliger en Beeld & Geluid Den Haag. Dit jaar is gestart met het voeren van gesprekken met de netwerkpartners over de verduurzaming van oral history op de lange termijn en de rol van Beeld & Geluid daarbinnen.

Europeana

Europeana is in het leven geroepen om Europees digitaal cultureel erfgoed te promoten en ontsluiten voor toekomstige generaties. Een van de doelen is om Europa’s culturele erfgoed beschikbaar te stellen voor hergebruik. Een deel van de Beeld & Geluid collectie is toegankelijk op Europeana via de koppeling met EUscreen, het expertnetwerk voor audiovisueel erfgoed.

EUscreen levert een aanzienlijk deel van audiovisueel materiaal en data aan Europeana om zo bij te dragen aan een rijk en divers beeld van het Europese erfgoed. Beeld & Geluid is sinds de start van Europeana betrokken bij projecten die gericht zijn op het gecureerd aanbieden van erfgoedcollecties. In 2022 is Beeld & Geluid kernpartner geworden van de European Data Space for Cultural Heritage en hebben deelgenomen aan verschillende Europeana-gerelateerde projecten. Hieronder worden enkele lopende projecten uitgelicht:

Binnen het project ‘Europeana Subtitled’ leveren zeven Europese audiovisuele archieven, inclusief Beeld & Geluid, meer dan zesduizend hoogwaardige audiovisuele objecten over sociale, politieke en culturele veranderingen in Europa zoals uitgezonden op televisie, van 1930 tot heden. Binnen het project werken we aan kennisdeling rondom het gebruik van technologieën voor automatische spraakherkenning (ASR) en machinevertaling (MT) binnen het erfgoeddomein.

Het ‘Europeana Translate’-project heeft als doel verbindingen te leggen tussen Europeana en vertaaldiensten die door de Europese Commissie zijn ontwikkeld. Deze samenwerking zal de bruikbaarheid van erfgoedbronnnen verbeteren door de metadata van meer dan 25 miljoen digitale erfgoedobjecten op Europeana te vertalen.

Europeana Crafted beoogt de overdracht van Europese ambachten aan toekomstige generaties te ondersteunen door het samenbrengen, verrijken en promoten van materieel ambachtelijk erfgoed en het behoud van immateriële vaardigheden en kennis van ambachtslieden en vaklieden. Beeld & Geluid leidt de curatoriële en engagement activiteiten en heeft in 2022 een reeks Europeana editorials ontwikkeld, zoals video-interviews met ambachtslieden, online tentoonstellingen, blogs en edit-a-thons met een speciale focus op analoge mediaproductie.

In 2022 zijn de volgende Europeana projecten succesvol afgerond; Europeana XX - Century of Change, dat werd gecoördineerd door Beeld & Geluid, heeft ervoor gezorgd dat er veel meer erfgoedobjecten toegankelijk zijn via Europeana en stimuleerde de betrokkenheid bij cultureel erfgoed door middel van nieuwe redactionele formats en outreach- activiteiten, zoals een podcast en vlog-serie.

Beeld & Geluid heeft voor het Europeana Sport-project sportmateriaal uit haar collectie aangeleverd aan Europeana. Daarnaast heeft het project prachtige blogs, galleries en een online tentoonstelling over Olympische Helden gepubliceerd, en persoonlijke sportverhalen opgehaald tijdens een Collectiedag in het Olympisch Stadion in Amsterdam.

In het Europeana DSI-project was Beeld & Geluid één van de kernpartners en onder meer verantwoordelijk voor het mobiliseren van de audiovisueel erfgoed community (via EUscreen) en het coördineren van Europeana Tech, de community die zich richt op het het ontwikkelen van technische innovaties voor het annoteren, cureren en distribueren van digitaal erfgoed.

Naast bovenstaande Europeana-projecten voert Beeld & Geluid het secretariaat van de Stichting EUscreen, waar archieven uit heel Europa bijeen komen om afspraken te maken over de online publicatie van audiovisueel erfgoed. Dit jaar is er door een werkgroep gewerkt aan het toegankelijker maken van audiovisueel archiefmateriaal voor docenten en het aanpakken van kwesties als auteursrecht, videokwaliteit en inhoudsbeheer. Ook werd met steun van het Mondriaan Fonds eind 2022 in Praag een internationaal symposium georganiseerd “Translating Media Pasts” - waar tientallen professionals aan deelgenomen hebben.

Johan Oomen eerste Nederlandse winnaar van prestigieuze internationale archiefprijs.

Johan Oomen, Manager Onderzoek en Erfgoed bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, heeft de prestigieuze ‘Ray Edmondson Advocacy Award’ gewonnen voor zijn jarenlange inzet omtrent het publiek toegankelijk maken van media-erfgoed wereldwijd. De prijs is donderdag 8 december uitgereikt op het AMIA congres in Pittsburgh, de Verenigde Staten. AMIA (The Association of Moving Image Archivists) is een vooraanstaande internationale netwerkorganisatie van erfgoedprofessionals werkzaam in het audiovisuele veld. De ‘Ray Edmondson Advocacy Award’ is 2018 in het leven geroepen om personen, organisaties of projecten te eren die een groter publiek bewustzijn bevorderen van het belang van media-archieven.

De jury prees Johan Oomen om zijn jarenlange toewijding om toegang tot audiovisuele archieven te verbeteren voor onderzoek en creatief hergebruik. Ook gaf de jury aan dat zijn werk vakgenoten heeft geïnspireerd om mede-pleitbezorgers te worden voor open toegang tot kennis, het delen van expertise en waardegedreven innovatie. Zijn werk is essentieel geweest voor de ontwikkeling van Beeld & Geluid als innovatiehub binnen de sector en heeft geleid tot internationaal aanzien.

De impact van het werk van Johan Oomen is groot binnen verschillende professionele netwerken. Zo heeft hij een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van internationale samenwerkingsverbanden als EUscreen, Europeana en IASA. En op nationaal niveau bij de oprichting van het Netwerk Digitaal Erfgoed, Podiumkunst.net en PublicSpaces.

De Advocacy Award werd voor de vierde keer uitgereikt. Eerdere winnaars waren het Center for Home Movies, het South Side Home Movie Project en Ray Edmondson, naar wie de award vernoemd is. Ray Edmondson (1943) is een pionier op het gebied van audiovisuele preservering. Hij is onder meer bekend als de auteur van het standaardwerk “Audiovisual Archiving: Philosophy and Principles” dat inmiddels in tien talen is vertaald

Jeetje, wat een verrassing. De afgelopen twintig jaar heb ik me vol overgave ingezet om samen met partners uit mijn netwerk te werken aan nieuwe manieren om erfgoedcollecties aan elkaar te verbinden. Zodat ze gebruikt kunnen worden door diverse groepen eindgebruikers en voor uiteenlopende doeleinden. Digitalisering biedt eindeloos veel kansen voor spannende samenwerkingen met kennisinstellingen en de creatieve industrie. Deze erkenning is bijzonder eervol. Graag wil ik mijn vakgenoten bedanken die me voorgedragen hebben, en uiteraard de jury.

Johan Oomen

Print en programmering: onze Pers- en Journalistieke collectie

De collectie van het voormalige Nederlands Persmuseum wordt grotendeels beheerd door het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam (IISG). In 2022 zijn de volgende stappen gezet met betrekking tot de integratie en betere digitale toegankelijkheid van de collectie.

In de nieuwe vaste opstelling van het Mediamuseum in Hilversum zijn diverse items uit de perscollectie verwerkt in tijdlijnen en thematische exhibits. Dit betreft zowel objecten als gescande tijdschriften en kranten. Op de locatie van Beeld & Geluid Den Haag is door middel van publieksprogrammering en tijdelijke tentoonstellingen invulling gegeven aan thema’s rond pers en journalistiek. Bijzonder was bijvoorbeeld de tentoonstelling Framing the war met nieuwsfoto’s en cartoons over de oorlog in Oekraïne. Ook in de vaste expositie van Beeld & Geluid Den Haag worden objecten uit onze collectie rondom de persgeschiedenis en de huidige journalistieke praktijk getoond. Daarnaast is de migratie van de digitale collectie zo goed als afgerond in 2022, en zijn de archieven nu ook terugvindbaar in DAAN, ons digitale hart.

De collectie is aangevuld met een mooie collectie originelen van illustrator Angela de Vrede (de Volkskrant, NOT, Grasduinen). Andere bijzondere schenkingen waren een aantal spotprenten over oud-Volkskrant-hoofdredacteur Pieter Broertjes en vijf omslagen voor Donald Duck, al 70 jaar één van de meest succesvolle pers uitgaves van Nederland, gemaakt door Nederlandse tekenaars. Politiek tekenaar Tom Janssen heeft wederom zijn bestaande digitale archief aangevuld.

De collectie prenten (50 stuks) van politiek tekenaar Willem van der Does is door het IISG verwerkt en gepubliceerd in hun zoekportal. Andere persoonsarchieven die door IISG zijn verwerkt zijn die van de tekenaars: Albert Stol, Eppo Doeve, en Jos Collignon en van journalist Gerard van Westerloo.

In de publieksprogrammering voor professionals was er in samenwerking met Beeld & Geluid Den Haag veel aandacht voor journalistiek. Onder andere tijdens het evenement De Dag van de Persvrijheid, het True Stories Festival, talkshow Designalism, Ontmoet de maker met Jip van den Toorn, het Haags Fotodebat in samenwerking met ANP en uitreiking van de Haagse Media Awards. In september vond de uitreiking van de European Cartoon Awards plaats, met bijbehorende tentoonstelling.
Daarnaast waren er tijdelijke tentoonstellingen over en met spotprenten uit de perscollectie uit de tijd van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog: Indonesië getekend. Ook boden we ruimte aan een bijzonder project van de Noorse fotograaf Jonas Bendiksen over manipulatie en desinformatie in de documentairefotografie.

Professionalisering en kennisdeling

Naast haar collectie en onderzoekscapaciteit biedt Beeld & Geluid in samenwerking met partners specifieke cursussen aan voor journalisten (Data als Kans), studenten journalistiek (‘MediaNumeric’) en onderzoekers (CLARIAH). Verdere (onderzoeks)projecten op het gebied van Journalistiek hebben we eerder besproken in de de hoofdstukken Onderzoek en Erfgoed en Onderwijs.